Leukadia petrin
Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου 2016
Τρίτη 27 Δεκεμβρίου 2016
ποιηματα που μας στείλατε ! ΣΑΠΦΩ
Λεωντιος Κατσιγιαννης
Μύθος της Σαπφώς
Η φύση δημιουργεί τις δικές της συγγένειες,
κάποτε πολύ πιο ισχυρές από τις άλλες
που μας χαλκεύει το αίμα.” Οδ. Ελύτης
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
Ωδή στη Σαπφώ !
Κυρά εσύ,
που παθιασμένη η φλόγα της ψυχής σου,
άσβεστη καίει μες στο αίμα σου
κι ας πέρασε το καλοκαίρι της ζωής σου,
γιατί το πυρωμένο βέλος του έρωτα
το φυλλοκάρδι της καρδιάς σου να τρυπάει,
την ώρα που είσαι στη κορφή της δόξας σου
κι η φήμη σου παντού λαμποκοπάει;
Μονάχη σου κυνήγησες μια χίμαιρα,
ξεκίνησες ταξίδι μακρινό στη Σικελία,
σταμάτησες να πιείς νερό στη πόρτα μας,
φτερούγησες προς την αθανασία.
Σαν έφτασες απελπισμένη και αλλόφρονη
σε τούτο το απόμακρο ακρογιάλι,
σ’ έβαλε ο έρωτας, στου βράχου την κορφή,
μονάχη να χορέψεις στην ανεμοζάλη.
Εδώ στο τόπο τούτο τον απόκοσμο,
υπέρτατη δασκάλα των ασμάτων,
με μια παρθενική σεμνότητα,
αφού μετάλαβες από το φως του Απόλλωνα,
πηδώντας από τον φοβερό τον βράχο του,
στην αιωνιότητα πέρασες των αθανάτων.
Η ερωτική ζωή σου αξεδιάλυτο μυστήριο,
ανεξιχνίαστη και παρεξηγημένη.
Ωστόσο ένα είναι σίγουρο,
πως ρίχτηκες στην άβυσσο
για ένα ναύτη όμορφο, που δε σε περιμένει.
Ήτανε μια απόφαση απρόσμενη,
παρμένη στου μυαλού την παραζάλη,
όταν για μια στιγμή το πίστεψες,
στου Φάωνα πως δεν χωρούσες την αγκάλη.
Το σώμα σου μαζεύτηκε απ’ τις ψαρόβαρκες
και κάηκε
κι η στάχτη σου ταξίδεψε στη Λέσβο,
πολύτιμο πεσκέσι του παράταιρου ερωτά σου,
για να κλαφτεί στο τόπο που γεννήθηκες,
σύμφωνα με το εσώτερο θέλημά σου.
Λευκάτα ηλιοφώτιστε κι ατάραχε απ’ την ορμή
του αέρα και του πέλαου,
που λαίμαργα τα νερά σου δεν εχόρτασαν
ερωτικές εξιλαστήριες θυσίες,
πηδήματα εξευμενισμού θεών
και καταδίκων καθαρτήρια πετάγματα,
μες στων αδιάκοπων θανάτων τη χορεία,
εσύ και μόνο εσύ κρατάς το μυστικό,
αυτού του μύθου π’ ακουμπά στην ιστορία.
Αν είσαι ο μόνος μάρτυρας
που τελευταίος άκουσες τη μαγική τη λύρα
Μόνο έτσι θα φανερωθεί η αλήθεια.
Το κύμα σαν ημέρεψε κι έπεσε η καταιγίδα,
έσκυψε ο βράχος,
κι άπλωσε το χέρι σαν τσιμπίδα.
Σαν το ’βγαλε με προσοχή απ’ του βυθού τη λάσπη,
μέσα στη χούφτα του άστραφτε,
ασήμι και χρυσάφι.
Πρόβαλε η λύρα της Σαπφώς, με δυο χορδές σπασμένες
και άλλες πέντε απείραχτες, στ’ αλάτι βουτηγμένες.
Σήκωσε βράχε το εύρημα, μεσούρανα ν’ αστράψει,
την δόξα που απόκτησες κανείς να μη σ’ αρπάξει.
Κι απίθωσέ το απαλά, σ’ ένα λευκό κοχύλι,
με σεβασμό και προσοχή σα να κρεμάς καντήλι.
Με τις χορδές π’ απόμειναν θα παίζουν οι Νεράιδες
τραγούδια στον Απόλλωνα κι ερωτικές καντάδες.
Περήφανε ασπρόβραχε, βαρύθυμε Λευκάτα,
ολοστιγμής μας έφερες ποθούμενα μαντάτα,
κι απόδειξες περίτρανα στου χρόνου την πορεία,
πόσο απέχει ο μύθος μας από την ιστορία.
Και εσύ ποιήτρια τρισμέγιστη,
αν είναι μύθος τούτη η ιστορία σου,
όπως καθένας έχει λόγο να πιστεύει,
Κυρά, μη σε πειράζει, μην πικραίνεσαι,
ο μύθος στην Ελλάδα περισσεύει.
Δευτέρα 26 Δεκεμβρίου 2016
Ο ΟΜΗΡΟΣ ΓΝΩΡΙΖΕ Η ΟΧΙ ΤΗΝ Δ ΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ;
Νώντας Γαζής
Ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα έχει προκύψει από την αρχαιότητα, όσον αφορά τις γνώσεις του Όμηρου για την Δυτική Ελλάδα γενικότερα (από την Πύλο μέχρι και την Θεσπρωτία), το οποίο έχει την προέλευσή του κυρίως στον μεγάλο Γεωγράφο Στράβωνα! Ένα σημαντικό παράδειγμα αποτελεί η Πύλος. Ήδη τρεις πόλεις άρχισαν από την αρχαιότητα να διεκδικούν το κλέος και τη δόξα της Ομηρικής Πύλου του σοφού και μελίρρυτου Νέστωρα. Η Πύλος στην Μεσσηνία, γνωστή από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, η Τριφυλιακή, που βρίσκεται κοντά στο Λέπρεο και συγκλίνει, σύμφωνα με ορισμένους Μελετητές, περισσότερο στα Ομηρικά δεδομένα, και η τελευταία, που βρίσκεται στην Ηλεία, κοντά στην συμβολή των ποταμών Πηνειού και Λάδωνα. Ας σημειωθεί ότι το τοπωνύμιο Πύλος στον Όμηρο εμφανίζεται με το σταθερό επίθετο της περιοχής «ημαθόεις» = αμμώδης (Ιλ. Ι, 153 και Οδ. β, 326 και 359, Οδ. δ, 633 και Οδ. ω, 155).
Νώντας Γαζής
Τελικά η πραγματική Ομηρική Πύλος της ύστερης Μυκηναϊκής περιόδου δεν είχε απολύτως καμία σχέση με τις προαναφερθείσες, αλλά ανακαλύφθηκε κοντά στην Μεσσηνιακή και συγκεκριμένα στην περιοχή, που περιλαμβάνεται από τη Χώρα, τον Εγκλιανό, την Τραγάνα και το Κορυφάσιο.
Η ανακάλυψη του Ανακτόρου του Νέστορα το 1939, που υπήρξε καρπός αφενός των εξαιρετικών περιγραφών του Όμηρου και αφετέρου της γόνιμης συνεργασίας του Αμερικάνου Αρχαιολόγου Carl Blegen με τον Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη, Έλληνα Αρχαιολόγο, οδήγησε στη σταδιακή αποκάλυψη της καλλίτερα διατηρημένης βασιλικής κατοικίας που γνωρίζουμε ως τώρα από τη Μυκηναϊκή Ελλάδα και άνοιξε το δρόμο για τη συστηματική εξερεύνηση ολόκληρης της επικράτειας του Νέστορα. Ο απροσδόκητα μεγάλος αριθμός πήλινων πινακίδων με κείμενα της Γραμμικής Β (Μυκηναϊκής) Γραφής, που απέδωσε η αρχική ανασκαφή στον Εγκλιανό, συνέβαλε αποφασιστικά στην επιτυχή εξέλιξη της προσπάθειας αποκρυπτογράφησης της γραφής από τον Michael Ventris. Αυτό μας οδηγεί με πολύ σοβαρή προσέγγιση στο γεγονός ότι ο Όμηρος γνώριζε άριστα τι έγραφε και οι περιγραφές του ακόμη και της Δυτικής Ελλάδας, για τις οποίες τον κατηγόρησαν αρκετοί Μελετητές, διαπιστώνεται ότι έκαναν σοβαρό λάθος.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που καταδεικνύει και βεβαιώνει ότι ο Όμηρος γνώριζε άριστα όλες τις περιοχές των ηρώων του που περιέγραφε, είναι και το παρακάτω. Ο Όμηρος στην Οδύσσεια αναφερόμενος στην κάθοδο του Οδυσσέα στον Άδη για να πληροφορηθεί από τον Μάντη Τειρεσία για την επιστροφή του στην Ιθάκη, μας δίνει εκπληκτικές πληροφορίες για την γεωγραφία και την τοπογραφία της περιοχής στη ραψωδία Οδ. κ, 487-543. Περιγράφει λεπτομερέστατα το σημείο συνάντησης του Αχέροντα με τον Πυριφλεγέθοντα και τον Κωκυτό, τους δύο ποταμούς, με τους οποίους ενώνεται πριν την έξοδό του προς τη θάλασσα, σ’ έναν καταπληκτικό και ασφαλέστατο κολπίσκο, την Ελιά.
Πιο συγκεκριμένα, ο Οδυσσέας, κατά την εξιστόρηση των περιπετειών του στους Φαίακες, διηγείται ότι λίγο πριν φύγουν από το νησί της Κίρκης, η ίδια τον συμβούλεψε πως ήταν γραφτό του να κατέβει στον κάτω κόσμο και να ζητήσει χρησμό, από το νεκρό πλέον μάντη Τειρεσία, για το δρόμο της επιστροφής του. Ο ήρωας τρομοκρατήθηκε στην ιδέα, γιατί κανείς άλλος θνητός δεν είχε πραγματοποιήσει ένα παρόμοιο ταξίδι. Έτσι, η Κίρκη του έδωσε συμβουλές τόσο για το ταξίδι όσο και για το τελετουργικό, που θα έπρεπε να ακολουθήσει στον Άδη, προκειμένου να μην πάθει ο ίδιος κακό αλλά και να καταφέρει να συμβουλευτεί το μάντη. Μαθαίνουμε λοιπόν ότι “η είσοδος του κάτω κόσμου βρίσκεται κοντά σε ένα μικρό ακρογιάλι κατάφυτο από Λεύκες και Ιτιές, το δάσος της Περσεφόνης, στο σημείο όπου ο Αχέροντας ποταμός σμίγει με τον Κωκυτό και τον Πυριφλεγέθοντα”.
Σχετικά, με την ομηρική περιγραφή, αξίζει να τονιστεί η απίστευτη ομοιότητα με τη σύγχρονη τοπογραφία. Το πιο χαρακτηριστικό σημείο είναι η αναφορά στα τρία ποτάμια, με τα ονόματα με τα οποία ήταν γνωστά καθ' όλη την αρχαιότητα.
Τι έχει γράψει για το Νεκρομαντείο και τον Αχέροντα ο Όμηρος:
Οδ. κ, 510-515
ἔνθα μὲν εἰς Ἀχέροντα Πυριφλεγέθων τε ῥέουσιν
Κώκυτός θ᾿, ὃς δὴ Στυγὸς ὕδατός ἐστιν ἀπορρώξ,
πέτρη τε ξύνεσίς τε δύω ποταμών εριδούπων
Ἐκεῖ ὁ Πυριφλεγέθοντας στοῦ Ἀχέροντα τὸ ρέμα
κυλιέται μὲ τὸν Κωκυτὸ ποὺ πέφτει ἀπὸ τὴ Στύγα,
κι ὁ βράχος ποὺ βαρύβροντα τὰ δυὸ ποτάμια σμίγουν.
(Μετ. Αργ. Εφταλιώτη)
Εκεί χύνονται στον Αχέροντα, ο Πυριφλεγέθων και ο Κωκυτός,
που όπως είναι γνωστό ξεκινάει από τα νερά της Στυγός και εκεί υπάρχει βράχος
και η συμβολή των δύο πολύκροτων ποταμών γίνεται εκεί.
(Μετ. Γεώργιος Σταματόπουλος: «Ελευθεροτυπία», 1994).
Τελικά οι αρχαιολογικές ανασκαφές του 1958-1964 και 1976-1977, που πραγματοποιήθηκαν από τον καθηγητή Αρχαιολογίας Σωτήρη Δάκαρη, έφεραν στο φως το Αρχαίο Νεκρομαντείο, το οποίο βρισκόταν ακριβώς κάτω από το Ναό του Ιωάννου Προδρόμου του Βαπτιστή στο λόφο Ξυλόκαστρο. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως μια απίστευτη χωροταξία του αρχαίου ιερού που ταιριάζει επακριβώς στις αρχαίες περιγραφές των κλασσικών κειμένων και μάλιστα βρέθηκαν αρκετά κινητά ευρήματα όπως οι καστάνιες ανάσπασης ειδώλων, τεράστιας αρχαιολογικής σημασίας.
Πρωτεργάτης της ανεύρεσης του Αρχαίου Νεκρομαντείου θεωρείται ένας απλός δάσκαλος από την Παραμυθιά, πού υπηρετούσε στην περιοχή Φανάρι, ο αείμνηστος Σπύρος Μουσελίμης, ένας ερασιτέχνης «Ερρίκος Σλήμαν» εκείνης της εποχής. Ο Μουσελίμης, όπως γράφει στα εκδοθέντα απομνημονεύματά του, κατάφερε μετά από πολλές προσπάθειες να πείσει τον καθηγητή αρχαιολογίας Δάκαρη, ότι το Νεκρομαντείο, σύμφωνα με τις περιγραφές του Όμηρου, είναι πάνω στο λόφο, ενώ ο καθηγητής θεωρούσε ότι βρίσκεται στις λάσπες του ποταμού, στις όχθες της Αχερουσίας λίμνης.
Τελικά ο αείμνηστος Σωτήριος Δάκαρης πείσθηκε επιτέλους να προβεί σε ανασκαφές στο βράχο του Αγίου Ιωάννη στο Μεσοπόταμο. Αχέρων, Κωκυτός και Πυριφλεγέθων συναποτελούσαν τους τρεις ποταμούς του Άδη, και οι τρεις με θλιβερά ονόματα (Αχέρων = χωρίς χαρά, Πυριφλεγέθων = πύρινος, Κωκυτός = θρήνος) συμβολίζοντας την θλίψη και τους θρήνους του θανάτου και δίνοντας το συμβολισμό της πύρινης κολάσεως, όπως διατηρείται και σήμερα στην Χριστιανική θρησκεία. [Χαράλαμπος Γκούβας: "Η Ιστορία του Νομού Πρέβεζας", έκδοση 2009, ISBN 978-960-87328-2-7] Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση τα νερά του ποταμού ήταν πικρά καθώς ένα «στοιχειό» (τέρας) που ζούσε στις πηγές του δηλητηρίαζε τα νερά.
Περνώντας στη ραψωδία λ (Οδ. λ, 14 κ. ε.), πληροφορούμαστε ότι η συγκεκριμένη περιοχή «βρίσκεται κάπου μακριά, στη χώρα των Κιμμερίων». Παράλληλα, η αναφορά στη «χώρα των Κιμμερίων» οδήγησε σε σύγχυση και διχογνωμίες. Είναι γνωστό ότι οι «Κιμμέριοι» κατοικούσαν στην περιοχή της Σκυθίας (στον Εύξεινο Πόντο) και έγιναν γνωστοί στους Έλληνες μόνο μετά τον 7ο π.Χ αιώνα, οπότε και άρχισαν να πραγματοποιούν επιδρομές στα παράλια της Μικράς Ασίας. Επομένως, φαντάζει απίθανη η υπόθεση ο Όμηρος του 8ου π.Χ. αιώνα να γνώριζε το λαό αυτό. Αντίθετα, οι «Χειμέριοι» ήταν φύλο που κατοικούσε στην περιοχή του Αχέροντα. Έτσι, αν αλλάξουμε τη λέξη «Κιμμερίων» με τη αντίστοιχη «Χειμερίων», όπως είχε προτείνει ήδη από τον 3ο π.Χ. αιώνα ο γραμματικός Πρωτέας ο Ζευγματίτης, ο συγκεκριμένος Ομηρικός στίχος θα κάνει μεγαλύτερη την ομοιότητα της περιγραφής με την περιοχή του Νεκρομαντείου.
Οδ. λ, 14-16
ἔνθα δὲ Κιμμερίων ἀνδρῶν δῆμός τε πόλις τε,
ἠέρι καὶ νεφέλῃ κεκαλυμμένοι: οὐδέ ποτ᾽ αὐτοὺς 15
ἠέλιος φαέθων καταδέρκεται ἀκτίνεσσιν,
ἐκεῖ ποὺ τῶν Κιμμεριωτῶν εἶν' ὁ λαὸς κι ἡ χώρα,
ποὺ καταχνιὰ καὶ σύγνεφα γιὰ πάντα τοὺς σκεπάζουν,
καὶ τοῦ ἥλιου τοῦ χρυσόλαμπρου δὲν τοὺς θωροῦν οἱ ἀχτίδες, (Μετ. Αργ. Εφταλιώτη)
Περνώντας στην Ρωμαϊκή εποχή και στα «Γεωγραφικά» του Στράβωνα, συναντούμε μια ακόμη περιγραφή της περιοχής. Το λιμάνι «Ελαία» βρίσκεται στην άκρη της χώρας των «Χειμερίων». Σε αυτό εκβάλλει ο ποταμός Αχέροντας, ο οποίος ρέει μέσα στην Αχερουσία λίμνη, μαζί με αρκετούς μικρότερους παραποτάμους του. Εξαιτίας των πολλών ποτάμιων υδάτων το νερό του κόλπου είναι γλυκό και το λιμάνι ονομάζεται «Γλυκύς λιμήν».
Μετά το Στράβωνα, θα ακολουθήσει ο Παυσανίας στην «Περιήγησή» του. Ο μεγάλος αυτός αρχαίος περιηγητής όχι μόνο διασώζει πληροφορίες για την τοπογραφία, αναφέροντας ότι κοντά στη Κίχυρο βρίσκεται η Αχερουσία λίμνη με τον Αχέροντα καθώς και ο Κωκυτός αλλά παρατηρώντας την ομοιότητα της τοπογραφίας της περιοχής που επισκέφτηκε με την αντίστοιχη ομηρική περιγραφή υποθέτει ότι και ο ίδιος ο Όμηρος θα είχε επισκεφτεί τη συγκεκριμένη περιοχή γιατί μόνο έτσι θα τολμούσε να δώσει τα ονόματα των Θεσπρωτικών ποταμών στους αντίστοιχους του κάτω κόσμου. Επιπλέον, στο λιμάνι της περιοχής «Γλυκύς λιμήν», το οποίο αποτέλεσε καλό και ασφαλές αγκυροβόλιο για τα πλοία διαχρονικά, έκανε μια στάση και ο Οκταβιανός ερχόμενος από την Ιταλία και λίγο πριν τη Ναυμαχία του Ακτίου (31 π.Χ).
Περνώντας αρκετούς αιώνες και φτάνοντας στον 12ο μ.Χ. αιώνα, συναντάμε το στόλο του Νορμανδού δούκα της Απουλίας και Καλαβρίας “Ροβέρτου Γουισκάρδου” να προσορμίζεται στο λιμάνι της Ελαιάτιδος (βλ. λιμάνι «Ελαία») και να παραμένει για ολόκληρο το χειμώνα στα ασφαλή αυτά νερά, ενώ ταυτόχρονα ο στρατός του επιδίωκε να κατακτήσει τις ηπειρωτικές περιοχές της Ηπείρου. Επιπροσθέτως, η εικόνα της τοπογραφίας της περιοχής, όπως σκιαγραφείται μέσα από τα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, επιβεβαιώνεται και από τις ομοιότητες που εντοπίζονται στις μαρτυρίες των νεότερων περιηγητών, ιδίως του 19ου αιώνα.
Και τίθενται ορισμένα κορυφαία ερωτήματα:
1. Είναι δυνατό να αμφισβητούμε τις Γεωγραφικές γνώσεις του Όμηρου, όταν όλες οι περιγραφές του έχουν επιβεβαιωθεί πλήρως;
2. Αν ο Όμηρος γνώριζε τόσο άριστα τον Αχέροντα, και τη συμβολή των άλλων δύο ποταμών μαζί του, τον Κωκυτό δηλ. και τον Πυριφλεγέθοντα, καθώς επίσης και το σημείο προσάραξης των πλοίων, έχει κανείς το δικαίωμα να αμφισβητεί τις γνώσεις του Όμηρου για την Δυτική Ελλάδα; Αυτή η επισήμανση πρέπει να απευθυνθεί πρωταρχικά στον Στράβωνα (και όλους όσους τον ακολουθούν και τον αντιγράφουν άκριτα), ο οποίος θεωρεί ότι ο Όμηρος δεν γνώριζε καθόλου τα Ιόνια Νησιά, με αποτέλεσμα να έχει οδηγήσει την Παγκόσμια Επιστημονική Κοινότητα σε λάθος δρόμους, μιας και ο Στράβων είναι ο ιδρυτής της Γεωγραφικής Επιστήμης!
3. Κι αν γνώριζε τόσο λεπτομερώς την Είσοδο στον Άδη στην Θεσπρωτία, είναι δυνατό να μην γνώριζε τα 4 βασικά νησιά του Βασιλείου του Οδυσσέα;
4. Είναι δυνατό να μην γνώριζε την περιοχή όταν για αρκετούς αιώνες πριν τον Όμηρο η ναυτιλία ήταν σε τεράστιο βαθμό ανεπτυγμένη και μάλιστα ήταν πολύ συχνή η επικοινωνία με την Νότιο Ιταλία και την Σικελία, που σημαίνει ότι το πέρασμα των ναυτικών από το Βασίλειο του Οδυσσέα ήταν πάρα πολύ συχνό, άρα οι γνώσεις της περιοχής ήταν πολύ λεπτομερειακές για τους ναυτικούς; Κανείς δεν πρέπει να ξεχνάει το ναυτικό παρελθόν αυτού του Λαού, το γεγονός ότι περίπου γύρω στο 7.000 π.Χ μεταφέρθηκε από την Μήλο Οψιδιανός ή Οψιανός στο Σπήλαιο Φράγχθι, μια θαλάσσια απόσταση 80 ν. μιλίων! Και κανείς δεν πρέπει να ξεχνάει την Αργοναυτική Εκστρατεία, καθώς επίσης και τον ίδιο τον Τρωικό Πόλεμο, όπου εκστράτευσαν 1.186 πλοία!
5. Είναι δυνατό να μην γνώριζε την περιοχή και για έναν επί πλέον βασικότατο λόγο, ότι στην περιοχή ζούσαν και δρούσαν οι Τάφιοι Ληστές, που λυμαίνονταν και έλεγχαν τα περάσματα με τους αιφνιδιασμούς τους; Θα ήταν αυτοκαταστροφικοί οι Ναυτικοί αν δεν γνώριζαν τα περισσότερα σημεία των κρησφύγετων των Τάφιων Ληστών, που σημαίνει ότι και ο Όμηρος είχε λεπτομερέστατη πληροφόρηση και γνώση από τους Ναυτικούς της εποχής του.
6. Είναι δυνατό να αμφισβητούμε σήμερα την τοποθέτηση από τον Όμηρο της Ιθάκης με εκπληκτική ακρίβεια, ως «πανυπερτάτη πρός ζόφον», (πάντων υπερτάτη), δηλ. το πιο απόμακρο από τα υπόλοιπα; Και μόνη αυτή η τοποθέτηση της Ιθάκης αποκλείει με κάθετο και οριστικό τρόπο την τοποθέτηση της Ιθάκης του Οδυσσέα από τον οποιονδήποτε, στα δύο νησιά που αποτελούν ένα αιώνιο ζεύγος απίστευτα κοντινών, όπως είναι τα σημερινά Κεφαλονιά και Θιάκι, τα οποία απέχουν μόλις 2 μίλια μεταξύ τους! Σε κανένα από τα δύο αυτά νησιά δεν μπορεί να αποδοθεί ο Ομηρικός χαρακτηρισμός «πανυπερτάτη» νήσος ως προς το άλλο! Το «πρός ζόφον» είναι παραδεκτό από όλους τους Γεωγράφους μέχρι και την Ρωμαϊκή εποχή ότι η διαδρομή Κόρινθος, Ναύπακτος, Στόμιο Κορινθιακού, Αστακός, Στόμιο Αμβρακικού, Θεσπρωτία ήταν μία ευθεία με καθαρό προσανατολισμό Ανατολή προς Δύση και ακριβώς τον ίδιο προσανατολισμό είχαν και τα νησιά που βρίσκονταν παράλληλα προς αυτήν την ακτογραμμή. Το πιο απόμακρο προς τη Δύση όλων των νησιών του βασιλείου του Οδυσσέα, σύμφωνα με τον Ποιητή, ήταν η Ιθάκη. Στο άλλο άκρο προς τα Ανατολικά της τετράδας των νησιών αυτών ο Ποιητής τοποθετεί τη Ζάκυνθο. Στο ενδιάμεσο αυτών των ακραίων τοποθετεί ένα ζεύγος νησιών πολύ κοντινών μεταξύ τους, ενός μικρού κι ενός μεγαλύτερου όλων των άλλων, δηλ. της Σάμης και του Δουλίχιου.
Ο Όμηρος με την φράση «Δουλίχιόν τε Σάμη τε» μας ενημερώνει ότι μεταξύ Ιθάκης δυτικά και Ζακύνθου ανατολικά υπάρχει ένα ζεύγος νησιών πολύ κοντινών μεταξύ τους. Στο Ιόνιο υπάρχουν δύο ζεύγη νησιών πολύ κοντινών μεταξύ τους οι Παξοί και οι Αντίπαξοι και η Κεφαλονιά με το Θιάκι. Αναμφισβήτητα αποκλείεται το ζεύγος Παξοί – Αντίπαξοι, απλά γιατί δεν είναι απέναντι από την Ηλεία, ούτε καν οπτική επαφή δεν έχουν με την Ηλεία. Συνεπώς το αιώνιο ζεύγος Κεφαλονιά και Θιάκι πρέπει να μας οδηγούν με μεγάλη βεβαιότητα προς το ζεύγος «Δουλίχιόν τε Σάμη τε». Και δεν περιορίζεται μόνο σ’ αυτές τις περιγραφές ο Ποιητής, αλλά μας βεβαιώνει ότι η Ιθάκη ήταν πολύ – πολύ κοντά στην ηπειρωτική χώρα με τις παρακάτω επισημάνσεις:
α. Ο Φιλοίτιος περνούσε καθημερινά επί τρία χρόνια μεταφέροντας ζώα για σφαγή με Πορθμείο και Πορθμείς κι όχι με Πλοίο και Ναύτες, που σημαίνει με βεβαιότητα πολύ κοντινή απόσταση απ' τη στεριά!
β. Τέσσαρες φορές επαναλαμβάνεται η ερώτηση «Δεν πιστεύω να ήρθες με τα πόδια», που κατά κανένα τρόπο δεν υπήρχε καν η υποψία χιούμορ. Αυτό ξεκάθαρα καταδεικνύει την δυνατότητα πρόσβασης και με τα πόδια! (Στη Λευκάδα μπήκαν το 2.500 πΧ οι Λέλεγες με τα άλογά τους και το ίδιο έγινε και κατά την Ενετοκρατία των Επτανήσων, που το μοναδικό νησί που κατέλαβαν οι Τούρκοι για 200 χρόνια ήταν η Λευκάδα!)
γ. Ο Λαέρτης, όταν βασίλευε, ακριβώς επειδή ήταν πολύ κοντινή η απόσταση προς την απέναντι στεριανή ακτή και επειδή υπήρχε εύκολη πρόσβαση, με πολύ οξυδέρκεια και στρατηγική εκστράτευσε απέναντι στην ηπειρωτική ακτή και κατέλαβε την πόλη Νήρικο με το ωριόχτιστο Κάστρο, για να έχει φυλαγμένα τα νώτα του από τις διάφορες φυλές που ζούσαν ή περνούσαν από την απέναντι στεριανή χώρα, μιας και στην ευρύτερη περιοχή του Πορθμού της Ιθάκης με την ηπειρωτική ακτή δεν είχε πόλη ή οχυρό για να προστατεύει το νησί του! (Σημειώνουμε πως στη σημερινή Λευκάδα πριν την έλευση των Κορινθίων υπήρχαν δύο πόλεις το Ελλόμενον στο κέντρο και ανατολικά του νησιού, στην περιοχή του Νυδριού και οι Φαρές στο νότιο μέρος του, μεταξύ Σύβρου και Βασιλικής). Έτσι δημιούργησε ένα ισχυρό προπύργιο στην απέναντι ηπειρωτική ακτή για να προστατέψει κατά το μέγιστο δυνατό το νησί του. Αργότερα οι Κορίνθιοι καθάρισαν τα αβαθή σημεία του Πορθμού για να γίνεται ευχερής η διέλευση των πλοίων τους, που ασφαλώς ήταν και μεγαλύτερα και βαθύτερα.
Για να έχουν δε τον έλεγχο της διέλευσης του Πορθμού μετέφεραν την πόλη Νήρικο από την ηπειρωτική πλευρά της Ακαρνανίας στην πλευρά της Λευκάδας, η οποία σε σύντομο χρόνο μετά έγινε μια πολύ μεγάλη πόλη που ξεπέρασε αργότερα τις 20.000 πληθυσμό, κάτι που ασφαλώς είχε σχέση με τη στρατηγική της θέση της άμεσης επικοινωνίας με την ηπειρωτική χώρα, αλλά και του απόλυτου ελέγχου, που είχε με το πέρασμα όλων των πλοίων προς και από την Κάτω Ιταλία, Σικελία, σημερινή Κέρκυρα και Θεσπρωτία (σημερινή Ήπειρο με την Δωδώνη, με την Είσοδο στον Άδη, με τον Αμβρακικό κλπ.) μιας και το πέρασμα του Ακρωτηρίου του Λευκάτα ήταν ο φόβος και ο τρόμος των ναυτικών και από καιρικές συνθήκες και από τους Τάφιους Ληστές που κυριαρχούσαν από τις Εχινάδες μέχρι και τις εκβολές του Αχέροντα!
δ. Και μόνο η ύπαρξη και σήμερα ενός αιώνιου ζεύγους νησιών (Κεφαλονιάς και Θιάκι) στην εν λόγω περιοχή και μάλιστα στο ίδιο ακριβώς σημείο, δυτικότερα δηλ. της Ζακύνθου, (με τον τότε προσανατολισμό) όχι απλά πρέπει να μας προβληματίσει αλλά είναι πλέον ή βέβαιο ότι αν δεν επισκέφθηκε ο ίδιος την περιοχή αυτή, τουλάχιστον οι πληροφορίες που είχε συλλέξει πρέπει να ήταν πρωτογενείς, από ανθρώπους, οι οποίοι γνώριζαν με πληρότητα την Ιθάκη του Οδυσσέα και σαφώς είχαν και μεγάλη γνώση των άλλων νησιών του Βασιλείου του Οδυσσέα. Άλλωστε και οι 70 περιγραφές του Παλατιού του Οδυσσέα αλλά και της πόλης και των λιμανιών και των βουνών και των κλιματικών συνθηκών που επικρατούν στο νησί, και το γεγονός ότι δεν ήταν γης για άλογα και ότι χρειάζονταν μπαστούνι για να περπατήσεις, μας οδηγούν να αποδεχτούμε σχεδόν με βεβαιότητα την προσωπική γνώση της περιοχής από τον Όμηρο.
7. Ένα άλλο επίσης στοιχείο της ακριβούς τοποθέτησης στον ευρύτερο χώρο του Βασιλείου του νησιού της Ομ. Ιθάκης, είναι το γεγονός ότι την τοποθετεί στο πρώτο νησί που συναντάει ο Ναυτικός, που έρχεται από την Θεσπρωτία για το Δουλίχιο. Στην Ιθάκη σταματάει το πλοίο που μεταφέρει τον Οδυσσέα (που εμφανίζεται ως Κρητικός) και τον έστειλε ο Φείδων στον Άκαστο τον Αρχηγό του Δουλίχιου, που είχε μεγάλες παραγωγές και μεγάλη Ναυτική δύναμη και έφτανε σε πολλά μέρη της Μεσογείου, για να τον μεταφέρουν στην πατρίδα του την Κρήτη. Ποιο νησί κατά την άποψη των πάντων είναι που συναντάει κανείς ερχόμενος από την Ήπειρο (Θεσπρωτία); Δεν είναι η Λευκάδα;
8. Το πιο σημαντικό στοιχείο για την ακριβή τοποθέτηση της Ομηρικής Ιθάκης στον χώρο είναι η περιγραφή που κάνει ο απόλυτος γνώστης της περιοχής Όμηρος: Περνώντας από τις Φαιές ο Τηλέμαχος, επιστρέφοντας από την Πύλο, αφήνει αριστερά του την Ζάκυνθο, στρίβει δεξιά προς τις Οξειές με σκοπό να πάρει καλύτερα τον νοτιοανατολικό άνεμο Σιρόκο, που του έστειλε η Αθηνά, ώστε να του εξασφαλίσει χωρίς (ή ελάχιστο) ζιγκ ζαγκ να φθάσει στην Ιθάκη του, που ήταν απόμακρη από την Ηλεία, όπως ο ίδιος μας βεβαιώνει. Στη συνέχεια περνάει σχετικά μακριά από το αιώνιο ζεύγος νησιών «Δουλίχιόν τε Σάμη τε» από τη μια μεριά και τις Οξειές και Εχινάδες από την άλλη, {η απόσταση από το πλησιέστερο νησί των Εχινάδων είναι 11 ν.μ. από το Θιάκι και 15 ν.μ. από Κεφαλονιά}. Και μέσα στο χάραμα, την ώρα που άλλαζαν οι βάρδιες (η νυχτερινή και η ημερήσια των μνηστήρων στο νησί Αστερίς) και με την απίστευτη βοήθεια που τους έδινε ο Σιρόκος, με την αχλή, την ομίχλη και το ψιλοβρόχι και την άμμο που σέρνει μαζί του, πέρασαν από το νησί Αστερίς, της ενέδρας των μνηστήρων, που το τοποθετεί ο Όμηρος «πρὶν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι» και δεν τους αντιλήφθηκαν καθόλου. [Ως γνωστόν, ο Σιρόκος, ερχόμενος από την περιοχή της Αιγύπτου και του Σινά και περνώντας πάνω απ’ την Μεσόγειο σέρνει μαζί του απίστευτη υγρασία και άμμο – περιορίζοντας στο ελάχιστο την ορατότητα]. Κατά πάσα πιθανότητα πρέπει να είχε επιστρέψει το πλοίο από την νυχτερινή βάρδια μέσα στον ένα κόλπο από τους αμφίδυμους και να ετοιμάζονταν η ημερήσια βάρδια για το καραούλι από τα ανεμοδαρμένα ύψη της Αστερίδας.
Κατάφερε, λοιπόν, να φθάσει ο Τηλέμαχος, χωρίς να τον αντιληφθούν από την ενέδρα της Αστερίδας, με το πρώτο φως στην Ιθάκη του και μάλιστα πολύ κοντά στη σπηλιά του Εύμαιου, στον όρμο Σκύδι στα νοτιοανατολικά της σημερινής Λευκάδας, όπως ακριβώς το περιγράφει ο Όμηρος. Είναι δεδομένο ότι η αλλαγή βάρδιας σαφώς γίνονταν μέσα σε έναν από τους δύο κόλπους, που διέθετε κατά τον Όμηρο η Αστερίς «λιμένες δ᾽ ἔνι ναύλοχοι αὐτῇ ἀμφίδυμοι», που έχει δύο ασφαλή λιμάνια δίδυμα, στα οποία μπορούσε να ελλιμενιστεί το καράβι των μνηστήρων, τα οποία και ασφαλώς τους έκρυβαν από τα περιπλέοντα πλοία και σε πλήρη ατμοσφαιρική ορατότητα! Κι αυτός είναι ένας ακόμη βασικός λόγος, πέραν του ομιχλώδους Σιρόκου, που δεν αντιλήφθηκαν το πλοίο του Τηλέμαχου, όταν πέρασε σχετικά κοντά από την Αστερίδα πηγαίνοντας για να αφήσουν τον Τηλέμαχο σε λιμάνι κοντά στον Εύμαιο. Ενώ λίγο αργότερα, που άλλαξε ρότα το πλοίο για να πάει προς την πόλη της Ιθάκης, το αντιλήφθηκαν οι ημεροσκόποι της ενέδρας και το ακολούθησαν μιας και είχε αρχίσει η μέρα και τους κυνήγησαν μέχρι το λιμάνι της Ιθάκης, οπότε τους είδε ο Εύμαιος από τον Έρμαιο λόφο να κατέρχονται προς το λιμάνι τα δύο πλοία και ο Αντίνοος ο οποίος ωρύονταν πως οι Θεοί βοήθησαν τον Τηλέμαχο και γλύτωσε τη δολοφονία!
9. Ο Όμηρος επίσης τοποθετεί τα τρία πλην Ιθάκης νησιά με εκπληκτική ακρίβεια απέναντι από την Ηλεία, ενώ την Ιθάκη όχι. Αυτό σημαίνει ότι τα «Δουλίχιόν τε Σάμη τε και υλήεσσα Ζάκυνθος» βρίσκονται απέναντι από την Ηλεία, όπως ακριβώς τα σημερινά Κεφαλονιά, Θιάκι και Ζάκυνθος, ενώ η σημερινή Λευκάδα όχι!
10. Κρίνω σκόπιμο να σημειώσω και την τέλεια περιγραφή της Αστερίδας, που μας προσφέρει ο Όμηρος.
Την τοποθετεί μεταξύ της Ομ. Ιθάκης και ενός εκ των δύο νησιών του αιώνιου ζεύγους νησιών «Δουλίχιόν τε Σάμη τε», μονοσήμαντα της Σάμης! Είναι συνεπώς σαφώς νοτιοανατολικότερα της Ομ. Ιθάκης (πριν πατρίδα γαίαν ικέσθαι) σύμφωνα με τον ίδιο τον Ποιητή και την τοπογραφία που μας έδωσε των 4 νησιών. Έχει δύο λιμάνια «αμφίδυμα», δηλ. δύο όμοια λιμάνια με το ίδιο σχεδόν βάθος και για να εισέλθεις η πορεία και στα δύο είναι δεξιόστροφη (εξ ου και το «αμφίδυμα») που στο ενδιάμεσό τους υπάρχει ένας οικισμός, Αλαλκομενές, όπως μας βεβαιώνει ο Απολλόδωρος. Είχε ανεμοδαρμένα ύψη,(126 μ.) με συνέπεια να έχουν καλή παρατήρηση στο πέλαγος προς την γραμμή πλεύσης των πλοίων που έρχονται από την Πύλο εν προκειμένω. Δεν περιορίζεται ο Όμηρος μόνο σ’ αυτές τις σαφείς περιγραφές, αλλά μας δίνει και το μέγεθος του νησιού αυτού. Την χαρακτηρίζει «ου μεγάλη», κάτι που σύμφωνα με την γλώσσα της εποχής σημαίνει ότι λίγο ακόμη μεγαλύτερο αν ήταν θα το κατέτασσε στα μεγάλα. Άλλωστε τα 4.500 στρ. το βεβαιώνουν! Οι Ομηρικές περιγραφές είναι ακριβέστατες! Συνεπώς κατά κανένα τρόπο δεν είναι δυνατόν να το ψάχνουμε σε μια βραχονησίδα, όπως είναι η βραχονησίδα Δασκαλιό, όπου τοποθετούν οι Ιθακιστές την Αστερίδα. Άλλωστε το Δασκαλιό ούτε έχει 2 λιμάνια, ούτε έχει ανεμοδαρμένα ύψη, το ψηλότερο σημείο του είναι 5 μ. και το μέγεθός του είναι 4.5 - 5 στρ. που είναι αδιανόητο να χωρέσει η πόλη των Αλαλκομενών, που αργότερα μετά την Κάθοδο των Δωριέων, μετακόμισαν (οι Αλαλκομενές) στον Πισαετό της Ιθάκης, εκεί που ο Σλήμαν, από λάθος του θεώρησε ότι ήταν η Ομηρική Ιθάκη. Τέλος το Δασκαλιό δεν βρίσκεται στο μέσον μεταξύ Ιθάκης και Κεφαλονιάς αλλά είναι πολύ πλησιέστερο προς την Κεφαλονιά (1:7), ενώ το Αρκούδι προσιδιάζει απόλυτα και σ’ αυτό το στοιχείο, είναι στο μέσον της Λευκάδας (Ομ. Ιθάκης) και Θιάκι (Ομ. Σάμης).
Με απόλυτη βεβαιότητα το μοναδικό νησί της περιοχής, που διαθέτει 100% τα στοιχεία, που του προσδίδει ο Όμηρος, είναι το Αρκούδι, ενώ το υποτιθέμενο βραχονήσι Δασκαλιό ή Μαθηταριό δεν διαθέτει απολύτως κανένα από τα χαρακτηριστικά που μας διδάσκει ο Όμηρος. (Άλλωστε το Δασκαλιό φαίνεται από το Παλάτι εκεί που το τοποθετούν οι Ιθακιστές κι αυτό είναι απίστευτα αρνητικό στοιχείο και αδιανόητο να το επέλεγε ο Αντίνοος αυτό το βραχονήσι!)
Έτσι δένουν αρμονικά όλα τα χωρία που περιγράφουν τα 4 νησιά, είτε όταν έρχεται κάποιος από Θεσπρωτία και κατευθύνεται προς το πολύσταρο Δουλίχιο, κάνοντας μία στάση στην ενδιάμεση Ιθάκη, είτε κατευθύνεται προς Πύλο και Σπάρτη, είτε έρχεται από Πύλο και περνάει πρώτα τη Ζάκυνθο, μετά από το αιώνιο ζεύγος «Δουλίχιόν τε Σάμη τε» για να φτάσει τελικά στην «πανυπερτάτη προς ζόφον» Ιθάκη! Νομίζω ότι και ο πλέον αδαής θα εξάγει τα σωστά συμπεράσματα! Ουσιαστικά ο Στράβων έκανε αρκετά και σημαντικά λάθη! Το βασικό και τραγικό λάθος του ήταν να θεωρήσει χερσόνησο την Λευκάδα και να την αποκλείσει. Το ένα λάθος όμως φέρνει τ' άλλο. Ερμήνευσε τη λέξη Ζόφος ως Βοριά, ενώ Ζόφος είναι η Δύση, εκεί που χάνεται ο ήλιος κι αμέσως σκοτεινιάζει, γι’ αυτό και ο Δυτικός άνεμος ονομάστηκε Ζέφυρος, κι αυτό το λάθος έγινε για να τοποθετήσει στο σημερινό Θιάκι την Ομηρική Ιθάκη, γιατί με τον τότε προσανατολισμό ήταν όντως Βόρειο το Θιάκι, σε συσχετισμό με την γειτονική του Κεφαλονιά, ενώ το καθαρά Δυτικό νησί τότε ήταν η Λευκάδα. Άλλωστε πηγαίνοντας ο Τηλέμαχος προς την Πύλο, γράφει ο Όμηρος ότι είχε ευνοϊκό και ούριο άνεμο τον Ζέφυρο, τον Δυτικό Πονέντε, που επιβεβαιώνει τα ανωτέρω για τον τότε προσανατολισμό!
11. Το πολύ σημαντικό λάθος του Στράβωνα, είναι ότι η λέξη χερσόνησος δεν υπήρχε στο Ομηρικό Λεξιλόγιο. Η λέξη δημιουργήθηκε από τον Ηρόδοτο γύρω στο 450 π.Χ . Όλες οι Χερσόνησοι αποκαλούνταν νήσοι (εξ ου και Πελοπόννησος). Ο Ηρόδοτος πρώτος πρόσθεσε το πρόθεμα χερσον- μπροστά στη λέξη νήσος και δημιούργησε την λέξη «χερσόνησος». Άρα η Λευκάδα και χερσόνησος να ήταν, ΝΗΣΟΣ αποκαλούνταν και θεωρούνταν την Ομηρική Εποχή. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη κι αν ήταν χερσόνησος η Ομηρική Ιθάκη, ΝΗΣΟΣ και θεωρούνταν και αποκαλούνταν τότε!
12. Το κορυφαίο όμως λάθος του Στράβωνα είναι ότι στην προσπάθειά του να επιβάλει την άποψη ότι το σημερινό Θιάκι είναι η Ομηρική Ιθάκη, χρησιμοποίησε το «Σόφισμα της λήψης του ζητούμενου» του Πρωταγόρα, ένα διπλό λογικό τέχνασμα, που του επιτρέπει να ξεπεράσει τη δυσκολία στην οποία έχει περιέλθει. Μετατρέπει την αποδεικτέα πρόταση σε αποδεικτικό λόγο! Μια δηλ. σοφιστική συλλογιστική τεχνική, που χρησιμοποιεί την αποδεικτέα θέση (το επιδιωκόμενο συμπέρασμα) ως αποδεικτικό επιχείρημα (a priori)! Με απλά λόγια παρουσιάζει το ζητούμενο σαν δεδομένο!
Καταλήγουμε, συνεπώς, ότι ο Όμηρος όχι απλά γνώριζε πολύ καλά τον Κάϊστρο ποταμό και το Αιγαίο πέλαγος, αλλά γνώριζε πάρα πολύ καλά και το Βασίλειο του Οδυσσέα και γενικότερα την Δυτική Ελλάδα.
Δεν είναι δυνατό να κάνει κάποιος αποδεκτές (ο οιοσδήποτε Μελετητής, Ερευνητής, Αρχαιολόγος κ.ά.) τις 70 περιγραφές του Παλατιού μονοσήμαντα και ταυτόχρονα να απορρίπτει τις περιγραφές των νησιών του Οδυσσέα, με την απίστευτη ελαφρότητα ότι ο Όμηρος δεν είχε απολύτως καμία γνώση της περιοχής! Γιατί αν δεχτούμε αυτή τη συλλογιστική (γνώριζε μόνο το μέρος κι όχι το όλον) τότε πρέπει να δεχτούμε ότι επισκέφθηκε τα Ανάκτορα με τα φτερά του Ίκαρου ή του Δαίδαλου, τα περιεργάστηκε, τα μελέτησε και τα κατέγραψε, μας έδωσε 70 και πλέον περιγραφές τους, αλλά δεν ξεμάκρυνε καθόλου απ’ αυτά και ξανάφυγε απ’ το νησί της Ιθάκης χωρίς να έχει καμία προσωπική γνώση για το νησί. Δηλαδή τις περιγραφές των κλιματικών συνθηκών, των βουνών, του λιμανιού του Φόρκυνα, το ότι η Ιθάκη ήταν πολύ κοντά στην ηπειρωτική ακτή, ενώ όλα τα άλλα ήταν πολύ μακριά, το ότι επί 1.100 μέρες ο Φιλοίτιος πηγαινοέρχονταν με πορθμείς και πορθμείο κι όχι με πλοίο και ναύτες, το ότι τα τρία άλλα ήταν απέναντι από την Ηλεία, ενώ η Ιθάκη ήταν απόμακρη, το ότι αυτή ήταν «πανυπερτάτη προς ζόφον» ενώ τα άλλα τρία βρίσκονταν προς την ανατολή και τον νοτιά, «προς ηώ τ’ ηέλιόν τε», που όλα αυτά μας τα περιγράφει ο Όμηρος, με ποιο δικαίωμα τα αμφισβητούμε; Το τραγικό είναι ότι αυτά τα ισχυρίζονται και Επιστήμονες που ανασκάπτουν για την ανεύρεση του Ανακτόρου έχοντας ως Ευαγγέλιο τις Ομηρικές περιγραφές των Ανακτόρων από τον Όμηρο και την ίδια στιγμή τον απορρίπτουν σε όλες τις άλλες περιγραφές, που μας δίνει για την Ιθάκη του Οδυσσέα. Αν αυτό δεν είναι κορυφαίος υποκειμενισμός … Αν αυτό δεν είναι υστερόβουλη καθαρά θέση…!
13. Τίθεται επίσης ένα άλλο ερώτημα που εκθέτει τους οπαδούς αυτής της άποψης. Πολύ κοντινή στην εποχή του Όμηρου ήταν η Σαπφώ. Αν ο Όμηρος δεν γνώριζε καθόλου την Ομ. Ιθάκη, πως γνώριζε ο ίδιος ότι υπήρχε Ναός του Απόλλωνα και κατ’ επέκταση πώς ήξερε για το Ναό του Απόλλωνα η Σαπφώ;
Και αφού ο Όμηρος δεν το ήξερε το νησί, πως το ήξερε η Σαπφώ, που ζούσε στην ίδια περίπου εποχή και στην ίδια περιοχή με τον Όμηρο; Είναι ερωτήματα που χρήζουν ξεκάθαρης απάντησης! Και το καίριο ερώτημα: Ποιο νησί έχει από την εποχή του Κέφαλου Ναό του Απόλλωνα;
Ο Κέφαλος, ως γνωστόν, έζησε τρεις γενιές (περίπου έναν αιώνα) προ του Τρωικού Πολέμου! Το γενεαλογικό δέντρο είναι: Κέφαλος – Αρκείσιος – Λαέρτης – Οδυσσέας!
Το μοναδικό νησί με Ναό του Απόλλωνα πριν τον Τρωικό Πόλεμο ήταν μονοσήμαντα το νησί με το σημερινό όνομα Λευκάδα!!!
Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου 2016
Τί είναι η κούπα του Πυθαγόρα ! 🕔11/02/2016 21:50
Γράφει ο Δημήτρης Βάλλας
Πωλείται και σαν σουβενίρ και εάν δεν γνωρίζει κάποιος το μυστικό της είναι δύσκολο να αντιληφθει τη... φιλοσοφία της!
Εξωτερικά μοιάζει με μια απλή πήλινη κούπα η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί κάλλιστα όπως ένα κανονικό ποτήρι κρασιού.
Η έκπληξη όμως που έρχεται στη συνέχεια είναι μεγάλη και αποτελεί μάλιστα και τουριστική ατραξιόν για τους πωλητές κυρίως του ακριτικού νησιού της Σάμου, από όπου και έλκει την καταγωγή της.
Αν λοιπόν το κρασί ή το υγρό ξεπεράσει το όριο μιας γραμμής που είναι χαραγμένη στο εσωτερικό της , τότε η κούπα αδειάζει, το υγρό χύνεται από τη βάση της και... περιλούζει, αυτόν που την κρατά και που τόλμησε να ξεπεράσει το όριο.
Πρόκειται για την τιμωρία του υβριστή από τη νέμεση καθώς αυτός ξεπέρασε κάθε όριο του μέτρου προκαλώντας θεούς και ανθρώπους...
Η επινόησή της χρονολογείται κάπου στον 6ο π. Χ αιώνα. Εμπνευστής και κατασκευαστής της ήταν ο μεγάλος Σάμιος φιλόσοφος, μαθηματικός, γεωμέτρης και μουσικός Πυθαγόρας και είναι γνωστή σαν η «κούπα του Πυθαγόρα», η «δίκαιη κούπα» ή- πιο λαϊκά- το έξυπνο ποτήρι.
Ένα ακόμα συμβολικό αντικείμενο που θεωρήθηκε σαν ένα αριστούργημα της υδραυλικής τέχνης των Αρχαίων Ελλήνων, αλλά και σαν ένα μέσο διδαχής θα είναι ο πρωταγωνιστής μας στις σημερινές ιχνηλασίες!
Ο Πυθαγόρας ο Σάμιος, θεωρείται ο θεμελιωτής των ελληνικών μαθηματικών και δημιούργησε ένα άρτιο σύστημα για την επιστήμη των ουρανίων σωμάτων, που κατοχύρωσε με όλες τις σχετικές αριθμητικές και γεωμετρικές αποδείξεις.
Γεννήθηκε σε χρονολογία που δεν μας είναι γνωστή, αλλά που εικάζεται πως είναι μεταξύ των ετών 580 – 572 π.Χ. και ως επικρατέστερος τόπος γεννήσεως παραδίδεται η νήσος Σάμος.
Η «κούπα του Πυθαγόρα» ή αλλιώς δίκαιη κούπα, που κατασκεύασε ο Σάμιος φιλόσοφος, μαθηματικός, γεωμέτρης και θεωρητικός της μουσικής είχε σαν στόχο, την υπόδειξη και την τήρηση του μέτρου, «μέτρον άριστον».
Πέρα από τον περιορισμό της κατανάλωσης κρασιού μέσα από ένα «έξυπνο ποτήρι», ο Πυθαγόρας ήθελε να διδάξει στους μαθητές του την εγκράτεια και την τήρηση του μέτρου.
Έτσι λοιπόν... Στο εσωτερικό της υπάρχει χαραγμένη μία γραμμή, η οποία οριοθετεί την ποσότητα του κρασιού.
Αν ο χρήστης δεν υπερβεί τη γραμμή, τότε μπορεί να απολαύσει το ποτό του.
Ωστόσο, αρκεί μία παραπάνω σταγόνα για να ξεπεράσει τα όριο της γραμμής και τότε η κούπα να... αδειάσει, χύνοντας όλο το κρασί από τη βάση της.
Στο κέντρο της κούπας υπάρχει μία στήλη που είναι τοποθετημένη πάνω από έναν σωλήνα που οδηγεί στο κάτω μέρος της.
Όσο γεμίζει η κούπα, παράλληλα η στάθμη του κρασιού ανεβαίνει και στο εσωτερικό της κεντρικής στήλης. Από τη στιγμή που το υγρό δεν ξεπερνά την οριοθετημένη γραμμή δεν δημιουργείται κανένα πρόβλημα. Μόλις, όμως το υγρό υπερβεί τη γραμμή, τότε τα μόριά του παρασύρουν το ένα το άλλο, έχοντας ως αποτέλεσμα το άδειασμα της κούπας.
Η κατασκευή του Πυθαγόρα ακολουθεί το νόμο που ανέπτυξε ο Pascal αιώνες αργότερα για τα... συγκοινωνούντα δοχεία.
Η ύβρις ήταν βασική αντίληψη της κοσμοθεωρίας των αρχαίων Ελλήνων. Όταν κάποιος, υπερεκτιμώντας τις ικανότητες και τη δύναμή του (σωματική, αλλά κυρίως πολιτική, στρατιωτική και οικονομική), συμπεριφερόταν με βίαιο, αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι στους άλλους, στους νόμους της πολιτείας και κυρίως απέναντι στον άγραφο θεϊκό νόμο -που επέβαλλαν όρια στην ανθρώπινη δράση-, θεωρούνταν ότι διέπραττε «ὕβριν», δηλαδή παρουσίαζε συμπεριφορά με την οποία επιχειρούσε να υπερβεί τη θνητή φύση του και να εξομοιωθεί με τους θεούς, με συνέπεια την προσβολή και τον εξοργισμό τους.
Η βίαια, αυθάδης και αλαζονική αυτή στάση και συμπεριφορά, που αποτελούσε για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο παραβίαση της ηθικής τάξης και απόπειρα ανατροπής της κοινωνικής ισορροπίας οδηγούσε τελικά στην πτώση και καταστροφή του «ὑβριστοῦ».
Αποδίδοντας την αντίληψη σχετικά με την ύβρη και τις συνέπειές της, όπως τουλάχιστον παρουσιάζεται στην αρχαιότερή της μορφή, μπορούμε να πούμε ότι οι αρχαίοι πίστευαν πως μια «ὕβρις» συνήθως προκαλούσε την επέμβαση των θεών, και κυρίως του Δία, που έστελνε στον υβριστή την «ἄτην», δηλαδή το θόλωμα, την τύφλωση του νου. Αυτή με τη σειρά της οδηγούσε τον υβριστή σε νέες ύβρεις, που τελικά προκαλούσαν την «νέμεσιν», την οργή και εκδίκηση δηλαδή των θεών, που επέφερε την «τίσιν», δηλαδή την τιμωρία και την καταστροφή του.
Η λέξη ύβρις πέρα από τη λόγια νεοελληνική χρήση της με τις σημασίες «βρισιά» (κυρίως στον πληθυντικό αριθμό «ύβρεις») και συνακόλουθα «κάτι που θίγει την τιμή και την αξιοπρέπεια κάποιου» , αρκετές φορές χρησιμοποιείται και στην εποχή μας, σε πιο προσεγμένο επίπεδο λόγου, με την αρχαιοελληνική σημασία της για να χαρακτηρίσει ανάλογες αλαζονικές συμπεριφορές συνανθρώπων μας».
Η τιμωρία από την κούπα του Πυθαγόρα , άντε να λεκιάσει κανένα παντελόνι με κόκκινο κρασί, όμως, ο συμβολισμός της παραμένει μέχρι και σήμερα ζωντανός για την ύβρη και τη νέμεση που ανά πάσα στιγμή μπορεί να επέλθει, όταν ο ανθρώπινος εγωισμός περάσει τα όριά του...
Διαβάστε περισσότερα: Τί είναι η κούπα του Πυθαγόρα ! - iPaideia.gr
Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου 2016
ΟΙ ΦΟΙΝΙΚΕΣ ΠΗΡΑΝ ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΚΡΗΤΙΚΟΥΣ….ΙΔΟΥ ΟΙ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ..!
http://maiandros-lykaon.gr/
Παλαιότερα επικρατούσε η θεωρία ότι οι αρχαίοι Έλληνες παρέλαβαν το αλφάβητο από τους Φοίνικες, οι οποίοι κατοικούσαν στις ακτές της Συρίας – Παλαιστίνης.
Ενώ συνέβη ακριβώς το αντίθετο: Οι Φοίνικες παρέλαβαν τη γραφή από τους Κρήτες αποίκους, οι οποίοι κατά τον 13ον π.Χ. αιώνα αποίκησαν τις ακτές της Παλαιστίνης ως Φιλισταίοι, όπως μας είναι γνωστοί, από την Παλαιά Διαθήκη.
Ο Άρθουρ Έβανς, Άγγλος αρχαιολόγος υποστηρίζει: «Η Γραφή της Κρήτης είναι η μήτηρ της Φοινικικής γραφής».
Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Τον Ιούνιο του 1952 ο Άγγλος αρχιτέκτονας, ο Μάικλ Βέντρις ανακοίνωσε δημόσια ότι μπόρεσε να αποκρυπτογραφήσει μια άγνωστη μέχρι τότε γραφή, την Κρητικομυκηναϊκή γραμμική γραφή τύπου Β΄, στην οποία βρίσκονται γραμμένες πολλές πινακίδες από την Κρήτη, τις Μυκήνες, την Πύλο κ.ά. και, το κυριότερο, ότι η γλώσσα των πινακίδων αυτών είναι η Ελληνική.
Η σπουδαιότητα της ανακοίνωσης του Βέντρις για την επιστήμη γενικότερα (που έλυνε, επιτέλους, το μυστήριο, το μυστήριο των πινακίδων της γραμμικής γραφής Β’), αλλά ιδίως για τον ελληνικό πολιτισμό, που η γραπτή του παράδοση μεταφερόταν επτά περίπου αιώνες νωρίτερα (από τον 8ο αιώνα π.Χ. στον 15ον), ήταν ανυπολόγιστης σημασίας.
Άλλαζαν, άρδην τα δεδομένα της ιστορίας μας, αφού αυτή εξαρτάται και προσδιορίζεται χρονικώς, κατά κύριο λόγο, από τις γραπτές μαρτυρίες.
Είχε προηγηθεί η έρευνα του Άγγλου αρχαιολόγου Έβανς, ο οποίος έκαμε ανασκαφές στην Κρήτη.
Είχε παρατηρήσει ότι από τους κατασπαρμένους στα διάφορα μουσεία της Ευρώπης σφραγιδόλιθους, εκείνοι που η προέλευσή τους ήταν γνωστή προέρχονταν από την Κρήτη.
Έτσι, κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι κοιτίδα της γραφής αυτής ήταν η Κρήτη. Γι’ αυτό το 1893 άρχισε τις έρευνες στην Κρήτη.
Ευθύς εξ αρχής ο Έβανς υποστήριξε ότι τα συλλαβογράμματα της γραμμικής γραφής Β’ δεν εκφράζουν γλώσσα ανατολικής προελεύσεως (όπως επιστεύετο πριν από την αποκρυπτογράφηση), αλλά μόνο ελληνικά.
Ο Έβανς ακόμη είχε καταλήξει στο συμπέρασμα, βασιζόμενος σε παρατηρήσεις του επί της εξελίξεως των διαφόρων συλλαβογραμμάτων, ότι οι Φοίνικες παρέλαβαν τη γραφή από Κρήτες αποίκους, οι οποίοι μετά τον 13ον π.Χ. αιώνα αποίκησαν τις ακτές της Παλαιστίνης ως Φιλισταίοι.
Έτσι, ο Έβανς κατέληξε στο συμπέρασμα ότι: Η Γραφή της Κρήτης είναι η μήτηρ της Φοινικικής γραφής!..
Περίπου την ίδια εποχή ο Ρενέ Ντυσσώ διετύπωσε ανάλογη άποψη: «Οι Φοίνικες είχον παραλάβει πρωιμότατα το αλφάβητόν των παρά των Ελλήνων, οίτινες είχον διαμορφώσει τούτο εκ της Κρητομυκηναϊκής γραφής».
Η διαφορά είναι ότι το φοινικικό σύστημα γραφής παρέμεινε συλλαβάριο, όπως ακριβώς το παρέλαβαν από τους Έλληνες, ενώ η ελληνική φυσιολογική εξέλιξη κατέληξε στο σημερινό γνωστό αλφαβητικό σύστημα γραφής, το πρώτο δηλαδή αλφαβητάριο στον κόσμο.
Αυτήν την γραφή Β’ επέτυχε να αποκρυπτογραφήσει το 1952 ο Άγγλος αρχιτέκτονας Ventris με την συνεργασία του μεγάλου Ελληνιστή Τσάντγουικ, ο οποίος έχει γράψει σχετικά:
«Όλοι οι Έλληνες πρέπει να σέβονται το κομμάτι αυτό του μαυρισμένου πηλού, γιατί αυτό κατ’ εξοχήν έπεισε τον κόσμο ότι οι δημιουργήσαντες τον μυκηναϊκόν πολιτισμό ήσαν Έλληνες. Η γλώσσα που μιλούσαν 1.700 χρόνια πριν να γεννηθεί ο Χριστός, είναι με μερικές διαφορές η ίδια γλώσσα με την Ελληνική που μιλιέται σήμερα.
Και υπάρχουν ακόμη πολλά που δεν τα ξέρουμε για τις απαρχές της Eλληνικής γλώσσας…».
Ο Μάικλ Βέντρις, που πέτυχε την αποκρυπτογράφηση, ήταν χαρισματικό πνεύμα.
Μπορούσε να μαθαίνει εύκολα ξένες γλώσσες, είχε μια σπάνια συνδυαστική φαντασία, ήταν ικανός να ξεχωρίζει τις κανονικότητες μέσα στην ποικιλία και γενικά, όπως γράφει ένας συνεργάτης του, «είχε τη δύναμη να διακρίνει την τάξη μέσα στο φαινομενικό χάος, το χάρισμα δηλαδή που χαρακτηρίζει το έργο όλων των μεγάλων ανδρών».
Γι’ αυτό και επέτυχε να λύσει ένα τόσο μεγάλο πρόβλημα.
Έτσι, έλυσε τη μεγάλη απορία χιλιάδων μελετητών της ελληνικής ιστορίας, τους οποίους απασχολούσε το ερώτημα: «Πώς συμβαίνει οι Έλληνες με τόσο υψηλό επίπεδο πολιτισμού να πάρουν το αλφαβητάριο από τους Φοίνικες;..».
Ο θάνατός του το 1956, σε ηλικία 34 ετών σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, άφησε πολλά ερωτήματα, τα οποία παραμένουν αναπάντητα μέχρι σήμερα.
Χάρη στον Βέντρις αποδείχτηκε ότι η ελληνική, η αρχαιότερη γλώσσα απ’ όσες ομιλούνται και γράφονται σήμερα στην ευρωπαϊκή ήπειρο, είναι εντυπωσιακά αρχαιότερη από όσο εθεωρείτο στις αρχές του 20ού αιώνα.
Τα ελληνικά και πρωτοελληνικά φύλα διέθεταν διάφορα συστήματα γραφής. Αυτό έγινε γνωστό από τις πήλινες πινακίδες που τα «αρχεία» της ελληνικής γης διαφύλαξαν επί χιλιετίες και ήρθαν στο φως κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, «γράμμα λίθων γαίας παναληθέος».
Τα γραπτά αυτά μνημεία παρουσιάζουν κανονική εξέλιξη: Πρώιμο εικονογραφικό στάδιο (ιερογλυφικό), συλλαβογραφικό, τέλος φθογγογραφικό. Δύο από αυτά τα συστήματα, το Κυπριακό συλλαβογραφικό και η Γραμμική γραφή Β’, έχουν ήδη αποκρυπτογραφηθεί και εκφράζουν ολοκάθαρα την ελληνική γλώσσα με αδιάσπαστη ενότητα μέχρι σήμερα.
Ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Οξφόρδης και μεγάλος Ελληνιστής G. Murray γράφει: «Η ελληνική είναι η τελειότερη γλώσσα. Μια σκέψη μπορεί να διατυπωθεί με άνεση και χάρη στην Ελληνική, ενώ γίνεται δύσκολη και βαρειά στη Λατινική, Αγγλική, Γαλλική, Γερμανική κ.λπ.. Η Ελληνική είναι η τελειότερη γλώσσα, επειδή εκφράζει τις σκέψεις τελειότερων ανθρώπων».
Οι Ευρωπαίοι ειδικοί περί τα γλωσσικά στο σύνολό τους υποστηρίζουν ότι «η αρχαία ελληνική γλώσσα έχει υψηλή μορφοποιητική ικανότητα, που διαμορφώνει τη σκέψη και κάνει τους μαθητές που γνωρίζουν αρχαία Eλληνικά, να διαπρέπουν στις θετικές επιστήμες».
Στην Ελλάδα, όμως, πανεπιστημιακός καθηγητής επιθυμεί διακαώς την κατάργηση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών στο Γυμνάσιο… Και υπάρχουν, δυστυχώς, ουκ ολίγοι ομονοούντες…
Ο Γερμανός φυσικός επιστήμων Μax Von Laye (Βραβείο Νόμπελ Φυσικής) γράφει: «Οφείλω χάριτας στη Θεία Πρόνοια, διότι ευδόκησε να διδαχθώ τα αρχαία Ελληνικά, που με βοήθησαν να διεισδύσω βαθύτερα στο νόημα των θετικών επιστημών».
Τη δήλωση αυτή την έκαμε, όταν διαπίστωσε ότι η ελληνική γλώσσα είναι μια τέλεια μαθηματική δημιουργία, διαπίστωσε τη μαθηματική δομή της.
Εμείς συνεχίζουμε την «απλοποίησή» της μέχρι να την κάνουμε αγνώριστη. Σ’ αυτό απαντά ο Γάλλος καθηγητής Masse Roger λέγοντας: «Κάθε απλοποίηση στη γλώσσα είναι απλά ένα χάσιμο σκέψεως».
Αλλά, είναι διδακτικότατη η προτροπή του Προέδρου της Διεθνούς Ακαδημίας προς διάδοση του Πολιτισμού Φραγκίσκου Λιγκόρα, ο οποίος τον Μάρτιο του 1997 έκαμε την παρακάτω δήλωση στο Πάντειο Πανεπιστήμιο:
«Έλληνες, να είστε υπερήφανοι που μιλάτε την Ελληνική γλώσσα ζωντανή και μητέρα όλων των άλλων γλωσσών. Μη την παραμελείτε, αφού αυτή είναι ένα από τα λίγα αγαθά που μας έχουν απομείνει και ταυτόχρονα το διαβατήριό σας για τον παγκόσμιο πολιτισμό. Ζωντανέψτε τους αρχαίους σας συγγραφείς, κάνετε γνωστόν το συλλογισμό τους…».
Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2016
Ο μύθος του Ηρός στην «Πολιτεία» του Πλάτωνα
http://attikanea.blogspot.gr/
Η «Πολιτεία», μετά τους «Νόμους, είναι το πληρέστερο έργο του Πλάτωνα.
Ο φιλόσοφος αναλαμβάνει την έρευνα περί δικαιοσύνης, εκθέτοντας τον τύπο της τέλειας πολιτείας και εκ παραλλήλου του τέλειου ανθρώπου ως προτύπου εκείνης, για να καταδείξει την ηθική ανάγκη τόσο του κράτους όσο και του ατόμου να διάγουν πάντα με γνώμονα τη δικαιοσύνη, αρετή εφικτή μόνο αν είναι καρπός ενός γενικού συστήματος εκπαίδευσης και μόρφωσης.
Η δικαιοσύνη είναι η ίδια η ύψιστη Ιδέα του αγαθού, η πηγή της απόλυτης ευδαιμονίας, που συμπίπτει με τον θεό, το απόλυτο ον, η αρχή της τελειότητας, όλης της γνώσης και ο δημιουργός του κόσμου. Σε αυτή την ιδανική πολιτεία αποκλείεται η ποίηση –από τη μυθολογία εμπνεόμενη– ως κακή επιρροή για τα παιδιά και τους νέους, διότι ο Πλάτωνας τη θεωρεί μίμηση, ψεύδος και όχι αλήθεια.
Ο φιλόσοφος εξαπολύει σφοδρή πολεμική εναντίον της επικής ποίησης των μεγάλων δασκάλων, Ομήρου και Ησιόδου, και θεωρεί ότι διαγράφουν το θρησκευτικό συναίσθημα και τις κοινωνικές αρχές των πολιτών με ψευδείς παραστάσεις για τη ζωή και το ήθος των θεών και των ηρώων, εξηγώντας ότι
ο θεός είναι απλός και αληθινός στα έργα και στα λόγια, και δεν μεταμορφώνεται (σαν τον Δία και τους άλλους θεούς) για να εξαπατήσει τους ανθρώπους (368a-383c).
Η «Πολιτεία» αποτελείται από δέκα βιβλία και σε αυτά περιέχονται δύο μύθοι: στο βιβλίο Ζ’ ο Μύθος του Σπηλαίου και στο Ι’ περιγράφεται ο Μύθος του Ηρός και μάλιστα έτσι τελειώνει και η «Πολιτεία». Είναι από τους πιο συναρπαστικούς και πολύ αναλυτικούς μύθους γεμάτος από πλούσιες παραστατικές εικόνες.
Αξίζει να διαβάσει κανείς αυτόν τον μύθο και ας είναι εκτεταμένος – παρά την προσπάθεια για μία κατά το δυνατόν συνοπτική παράθεσή του.Αναφέρεται στη μεταθανάτια κρίση των ψυχών. Στον καθορισμό και στην περιγραφή των αμοιβών του δικαίου μετά θάνατον η διαλεκτική παραχωρεί τον λόγο στον μύθο, όπως πολλές φορές καταφεύγει ο Πλάτωνας για τη συμπλήρωση των φιλοσοφικών του θεωριών.
Ως γνωστόν ο Πλάτωνας ήταν μυημένος στη φιλοσοφία των Πυθαγορείων και όσον αφορά τη μεταφυσική βάση του φιλοσοφικού δόγματός του, πίστευε στην αθανασία της ψυχής, αποδεικνύοντας ότι είναι το επακόλουθο μιας θεμελιώδους Θεωρίας (των Ιδεών) που φαίνεται να προσφέρει το λογικό νήμα για τη δομή του Σύμπαντος. Η ψυχή μετέχει σε πολλές διαδοχικές ζωές (μετεμψύχωση).
Κάθε εξέλιξη στη φύση είναι εν γένει κυκλική άρα η ίδια κυκλική πορεία ισχύει και στην περίπτωση του θανάτου και του ερχομού στη ζωή. Αυτό που ονομάζουν οι άνθρωποι «μάθηση» είναι στην πραγματικότητα ανάμνηση, που σημαίνει ότι η ψυχή είναι ανεξάρτητη από το σώμα και αθάνατος.
Η ώρα της κρίσεως – ποιοτική κατάταξη της ψυχής
Και η αφήγηση του Μύθου του Ηρός γίνεται πάλι διά στόματος Σωκράτη.
Ο Σωκράτης, αρχίζει, λέγοντας ότι δεν θα πει την ιστορία του Αλκίνου (ο Αλκίνοος είναι βασιλιάς των Φαιάκων από την Οδύσσεια, και ο μέγας ιδεολόγος κάνει εδώ μια παρονομασία, προφανώς ειρωνευόμενος) αλλά ενός ανδρός αλκίμου (γενναίου), του Ηρός, γιου του Αρμενίου, που σκοτώθηκε σε μάχη. Όταν ύστερα από δέκα ημέρες πήραν τα πτώματα των άλλων πολεμιστών που βρίσκονταν σε αποσύνθεση από το πεδίο της μάχης, το δικό του σώμα παρέμενε ανέπαφο.
Με την παρέλευση δώδεκα ημερών, αφού τον είχαν μεταφέρει στην πατρίδα του για να τον θάψουν, τη στιγμή που τον είχαν πάνω στη νεκρική πυρά ο ήρωας αναστήθηκε και διηγήθηκε αυτά που είχε δει η ψυχή του.Είπε λοιπόν ο Ηρ ότι, όταν βγήκε η ψυχή του από το σώμα πορεύτηκε μαζί με άλλες ψυχές σε έναν τόπο δαιμονικό (ευδαίμονα).
Εκεί υπήρχαν δύο χάσματα πάνω στη γη, το ένα δίπλα στο άλλο και άλλα δύο αντικριστά πάνω στον ουρανό. Ανάμεσά τους κάθονταν δικαστές, που εξέδιδαν την απόφασή τους, και πρόσταζαν τους δίκαιους να προχωρήσουν δεξιά και προς τα επάνω, μέσω της ουράνιας οδού, αφού πρώτα τους κρεμούσαν μια πινακίδα μπροστά με την απόφαση, και τους άδικους αριστερά και κάτω με την πινακίδα από πίσω τους να γράφει τα κακά που είχαν διαπράξει.
Οι τρεις δικαστές: Ραδάμανθυς, Μίνως, Αιακός
Όταν ήρθε η σειρά του Ηρός να δικαστεί, τον συμβούλευσαν να ακούει και να βλέπει προσεκτικά ό,τι συνέβαινε, για να γίνει κατόπιν αγγελιαφόρος στους ανθρώπους για τα συμβαίνοντα σε αυτόν τον τόπο.
Έβλεπε εκεί τις ψυχές μόλις τελείωνε η δίκη τους να προχωρούν προς τα δύο χάσματα, και άλλες ψυχές , από την άλλη, να ανέρχονται από τη γη ή να κατέρχονται από τον ουρανό. Όσες ανέβαιναν από τη γη ήταν κατασκονισμένες και βρώμικες, ενώ όσες κατέβαιναν από τον ουρανό ήταν ωραίες και καθαρές.
Όλες οι ψυχές φαίνονταν ότι είχαν διανύσει μεγάλη πορεία και προχωρούσαν μετά με ευχαρίστηση προς ένα λιβάδι για να κατασκηνώσουν εκεί σαν να ήταν σε πανηγύρι, αφού χαιρετιούνταν όσες γνωρίζονταν και όλες αντάλλασσαν πληροφορίες οι μεν με τις δε για τα χθόνια και τα ουράνια.
Όσες έρχονταν από τη γη έκλαιγαν και οδύρονταν για όσα είχαν υποστεί στην πορεία τους εκεί – μια πορεία που κρατάει χίλια χρόνια. Όσες έρχονταν από τον ουρανό διηγούνταν όλες τις μεγάλες απολαύσεις και το άφατο κάλλος που είχαν αντικρίσει.
Ο καθένας για τις αδικίες που είχε διαπράξει και όσους ανθρώπους είχε βλάψει, για καθεμία ξεχωριστά η ψυχή του τιμωρείτο δέκα φορές, η κάθε φορά είχε διάρκεια εκατό χρόνια, όσο η ανθρώπινη ζωή, για να πληρώσουν δεκαπλάσια ποινή το κάθε αδίκημά τους.
Επίσης με την ίδια αναλογία, δεκαπλάσιες ήταν και οι ανταμοιβές για όσες ψυχές είχαν φανεί δίκαιες και ενάρετες εν ζωή. Ακόμη μεγαλύτερες ήταν οι ποινές για όσους είχαν ασεβήσει προς τους θεούς ή τους γονείς καθώς και για ιδιόχειρο φόνο.
Ειδικά, τους χείριστους των ανθρώπων, όπως κάποιοι τύραννοι ή αυτοί που είχαν υποπέσει σε μεγάλα κακουργήματα, όταν προσπαθούσαν να ανέβουν ακουγόταν ένα μουγκρητό και άγριοι άνδρες με κόκκινη όψη τούς έριχναν ξανά από το στόμιο για να τους πετάξουν στα Τάρταρα.
Όπως είδαμε περιγράφεται με ζωντάνια μια πυθαγόρεια αντίληψη, η χιλιετής περίοδος των ψυχών, δικαίων και αδίκων, όταν εγκαταλείψουν το φθαρτό σώμα.
Στον αέναο κύκλο της η ψυχή κάνει το ταξίδι είτε από τη γη είτε από τον ουρανό για να ενσαρκωθεί διασχίζοντας το αντίστοιχο χάσμα, με το δεξί πάντα να είναι το ευώνυμο επειδή εκεί βρίσκεται η Ανατολή και συνάμα η κατεύθυνση των φωτεινών αστέρων.
Στον τόπο της κρίσεως τους περιμένουν οι αυστηροί δικαστές, γνωρίζουμε τα ονόματά τους, είναι ο Μίνωας, ο Ραδάμανθυς και ο Αιακός, οι οποίοι αποφασίζουν με δικαιοσύνη για την τύχη τους.
Οι ψυχές που ανεβαίνουν από τη γη ξεχωρίζουν γιατί είναι γεμάτες ακαθαρσία και σκόνη, επειδή όσο είναι ενσαρκωμένες ασθενούν και χρέος τους επί της γης είναι η έρευνα και η μάθηση, και επιβάλλεται να εκτίσουν τις ποινές που τους έχουν υποβληθεί, να πληρώσουν για τα ανομήματά τους και τα κακουργήματά τους χίλια χρόνια.
Η εικόνα που μας δίνεται είναι όμοια με τη χριστιανική κόλαση με τους «κολάζοντες αγγέλους» της αποκαλύψεως. Οι ψυχές κατατάσσονται ποιοτικά, και ο ενάρετος βίος οφελεί την ψυχή και της δίνει το δικαίωμα επιστροφής στους αστέρες.
Θέαση του Σύμπαντος
Συνεχίζοντας ο Ηρ, λέει ότι ύστερα από επτά ημέρες παραμονής των ψυχών στο λιβάδι, την όγδοη σηκώθηκαν και ήταν υποχρεωμένες να βαδίσουν πάλι, και τέσσερεις ημέρες μετά έφθασαν σε έναν τόπο από όπου μπορούσαν να δουν ένα τεντωμένο ευθύ φως, σαν κίονας, που διαπερνούσε ουρανό και γη και έμοιαζε με την ίριδα, αλλά πολύ λαμπρότερο και καθαρότερο.
Εκεί, ύστερα από μιας ημέρας δρόμο, είδαν να είναι τεντωμένες από τον ουρανό οι άκρες των δεσμών που το συγκρατούν. Το φως αυτό ήταν ο σύνδεσμος του ουρανού που συγκρατούσε την ουράνια περιφορά. Από τις άκρες των δεσμών του ήταν σφιχτά στερεωμένο το αδράχτι της Ανάγκης.
Το αδράχτι είχε άξονα και αγκίστρι που ήταν κατασκευασμένα από χάλυβα και το σφοντύλι από ανάμεικτα μέταλλα. Το αδράχτι γύριζε πάνω στο γόνατο της Ανάγκης.
Το σφοντύλι είναι περίπου σαν αυτό που ξέρουμε στη γη, αλλά φαντάσου το σαν ένα μεγάλο σφοντύλι, κοίλο, σκαμμένο εσωτερικά, ένα άλλο μικρότερο προσαρμοσμένο, κατόπιν ένα τρίτο, ένα τέταρτο και άλλα τέσσερα. Οκτώ στο σύνολο, το ένα καλά ταιριασμένο στο άλλο.
Ο κύκλος του μεγαλύτερου και εξωτερικού σφοντυλιού ήταν καταστόλιστος. Το αδράχτι ολόκληρο περιστρεφόταν προς την ίδια κατεύθυνση ενώ οι επτά εσωτερικοί κύκλοι έκαναν μια ήρεμη περιστροφή αντίθετη προς τη διεύθυνση του συνόλου.
Επάνω στον καθένα από τους κύκλους ήταν καθισμένες και περιστρέφονταν Σειρήνες, μια πάνω σε κάθε κύκλο. Κάθε Σειρήνα έψαλλε με φωνή πάνω στον ίδιο τόνο και όλες μαζί σχημάτιζαν ένα αρμονικό ταίριασμα από νότες, μια συμφωνία.
Την κυκλική κίνηση των σφοντύλων παρακολουθούσαν καθισμένες πάνω σε θρόνους οι τρεις Μοίρες, η Λάχεσις, η Κλωθώ και η Άτροπος, φορούσαν λευκά φορέματα, είχαν στέμματα στο κεφάλι και συνόδευαν με το άσμα τους την αρμονία των Σειρήνων. Η Λάχεσις τραγουδούσε τα παρελθόντα, η Κλωθώ τα παρόντα και η Άτροπος τα μέλλοντα.
Εδώ ο Πλάτωνας ξεκινάει την αστρονομική περιγραφή του Σύμπαντος, τη μεγάλη θέαση. Η ανθρώπινη ψυχή και η ανθρώπινη πολιτεία πρέπει να προσαρμοσθούν στο εναρμόνιο σύστημα της πολιτείας του Σύμπαντος, όπως λέει και στον «Τίμαιο».
Οι ψυχές φθάνουν μετά τον λειμώνα στο υπέρλαμπρο φως με τις δέσμες από τις οποίες κρεμόταν το αδράχτι, δηλαδή ο άξονας περιστροφής των ουρανίων σωμάτων, της Ανάγκης με το στέρεο γόνατο, δηλαδή της απόλυτης αρχής, της πρωταρχικής αιτίας της συμπαντικής τάξεως (Ο ρόλος της Ανάγκης καταδεικνύεται και στο «Ανάγκα και θεοί πείθονται»).
Οι οκτώ κύκλοι εξηγούνται ως οι αστέρες: 1. Απλανείς, 2. Κρόνος, 3. Ζευς, 4. Άρης, 5. Ερμής, 6. Αφροδίτη, 7. Ήλιος και 8. Σελήνη. Τα σφοντύλια είναι οι πλανητικές τροχιές.
Η σφαίρα των απλανών έχει την ίδια πάντα κίνηση από Ανατολάς προς Δυσμάς και οι άλλες σφαίρες έχουν τις δικές τους κινήσεις, αλλάζοντας έτσι θέση στο ουράνιο διάστημα.
Η μουσική των Σειρηνών και των Μοιρών (Κλωθώ είναι ο ουρανός και η Άτροπος οι πλανήτες), που μοιράζουν τα μερίδια, ταυτίζεται με την πυθαγόρεια αντίληψη ότι η κίνηση όλων μαζί των πλανητών έδινε τους τόνους του επτάχορδου.
Είναι η αρμονία των ουρανίων σφαιρών, η παγκόσμια μουσική. Ήρθε η επιστήμη και απέδειξε ότι όντως υπάρχει παλμική κίνηση των ουρανίων σωμάτων.
Οι ψυχές επιλέγουν – Το νερό της λήθης
Οι τρεις ΜοίρεςΦθάνοντας εκεί οι ψυχές, αφηγείται ο Ηρ, ήταν αναγκασμένες να διαλέξουν το είδος της ζωής που ήθελαν να ζήσουν κατά την επόμενη ενσάρκωσή τους. Ένας προφήτης έπειτα έπαιρνε από τα γόνατα της Λάχεσης πολλά παραδείγματα βίου, τα τοποθετούσε μπροστά στις ψυχές και ανεβαίνοντας σε ένα βήμα ψηλό έλεγε:
«Σας μιλεί η παρθένος Λάχεση, ψυχές εφήμερες, μέλλει να αρχίσετε άλλη περίοδο ζωής, σε σώμα θνητό. Δεν θα κληρωθείτε αλλά εσείς θα επιλέξετε την τύχη σας. Εκείνου που ο κλήρος θα βγει πρώτος, θα διαλέξει τον βίο που θα ακολουθήσει.
Η Αρετή δεν είναι κτήμα αδέσποτο, αναλόγως αν θα την εκτιμήσετε ή θα την περιφρονήσετε, θα είναι και το μερίδιό σας. Ο καθένας ευθύνεται για την επιλογή του, ο θεός δεν έχει καμία ευθύνη».
Έπειτα έβγαλε άπειρα παραδείγματα βίου, περισσότερα από τους παρόντες γιατί ήταν και όλων των ζώων και των ανθρώπων ανεξαιρέτως, και κάθε λογής, ανακατεμένα, τυραννίες, εξορίες, ζητιανιές, ομορφιά, δύναμη, αγωνιστικότητα, καταγωγή, πλούτος.
Ο καθένας έτσι έπρεπε ανάλογα με τη σειρά που προσδιόριζε ο κλήρος του, να επιλέξει ένα ορισμένο είδος ζωής. Σε αυτό το σημείο ο Σωκράτης παρεμβαίνοντας ο ίδιος επισημαίνει, εκτεταμένα, πόσο δύσκολο είναι αυτό, και πόσο σημαντική είναι η παιδεία σε έναν άνθρωπο στη διάρκεια της επίγειας ζωής του, αλλά και στη μέλλουσα ζωή του, ώστε να λάβει τις γνώσεις για να μπορεί να ξεχωρίσει τον καλό από τον κακό τρόπο ζωής, γιατί μόνο κατ’ αυτόν τον τρόπο γίνεται ευδαιμονέστερος και με πορεία προς τα επάνω.
Οι χωρίς υγιή φιλοσοφία ψυχές έσπευσαν να επιλέξουν βίους ένδοξους, χωρίς να υπολογίσουν πόση δυστυχία κρύβουν μέσα τους τα αξιώματα και τα μεγαλεία. Σε τέτοια λάθη έπεφταν περισσότερο οι ουρανοφερμένες ψυχές, που επειδή είχαν ζήσει σε μια κοινωνία συντεταγμένη και είχαν αποκτήσει την αρετή από συνήθεια και όχι από φιλοσοφική μόρφωση, δεν ήξεραν τα κακά της επίγειας ζωής. Όσες όμως ψυχές είχαν δοκιμαστεί σκληρά στην προηγούμενη ζωή τους, τώρα πρόσεχαν και δεν έκαναν την εκλογή τους με βιασύνη.
Ο Ηρός είδε μαζί με άλλες ψυχές (Ορφέα, Αγαμέμνονα, Αίαντα κ.ά.) και την ψυχή του Οδυσσέα, που είχε τον τελευταίο κλήρο, ο οποίος εξαιτίας της ανάμνησης των δεινών του επί της γης, επέλεξε την ήσυχη ζωή ενός απλού ανθρώπου, που άλλοι την είχαν περιφρονήσει ενώ εκείνος όταν την είδε αναφώνησε ότι και τον πρώτο κλήρο να είχε πάλι την ίδια εκλογή θα έκανε. Επίσης είδε πολλές ψυχές ανθρώπων να επιλέγουν ζωές ζώων και πολλών ζώων να επιλέγουν ζωές ανθρώπων.
Μετά την επιλογή της κάθε ψυχή πήγαινε μπροστά στη Λάχεση και εκείνη έδινε στην καθεμιά τον δαίμονα που η ψυχή είχε επιλέξει για να τη συνοδεύσει μαζί με τον βίο που είχε διαλέξει. Ο δαίμονας πήγαινε πρώτα την ψυχή στην Κλωθώ για να επικυρώσει αυτή την επιλογή της μοίρας τής κάθε ψυχής και μετά την πήγαινε στην Άτροπο, η οποία έκανε αμετάστροφη την επικύρωση της Κλωθώς.
Έπειτα όλες οι ψυχές, χωρίς να κοιτάζουν πίσω, περνούσαν κάτω από τον θρόνο της Ανάγκης και έβγαιναν από την άλλη μεριά, προχωρούσαν προς το πεδίο της Λήθης, γυμνό από δέντρα, όπου επικρατούσε φοβερός και αποπνικτικός καύσωνας.
Όταν έφθασε το βράδυ, οι ψυχές κατασκήνωσαν όλες κοντά στον Αμέλητα ποταμό, που δεν μπορούσε το νερό του να το κρατήσει κανένα αγγείο. Κάθε ψυχή ήταν αναγκασμένη να πιεί με μέτρο το νερό, αλλά οι άφρονες που δεν κατάφερναν να συγκρατηθούν και έπιναν περισσότερο από ότι έπρεπε, λησμονούσαν τα πάντα.
Αφού κοιμήθηκαν, και ήρθαν τα μεσάνυχτα, ακούσθηκε δυνατή βροντή και έγινε σεισμός, και ξαφνικά εκσφενδονίσθηκαν άλλος από εδώ άλλος από εκεί, σαν διάττοντες αστέρες, όπου έμελλε να αρχίσει η νέα τους γένεση. Τον ΄Ηρα μόνο δεν τον άφησαν να πιει νερό από τον Αμέλητα ποταμό.
Το πώς ξαναγύρισε στο σώμα του δεν το ήξερε. Ξαφνικά, ανοίγοντας τα μάτια του, απλώς ήταν πρωί και είδε τον εαυτό του ξαπλωμένο πάνω στην πυρά.
Της ψυχής της προσφέρονται όλες οι ευκαιρίες των επιλογών της για την επόμενη ενσάρκωσή της.
Οι ψυχές που έχουν προηγούμενη εμπειρία και αυτές που έχουν αποκτήσει φιλοσοφική παιδεία επιλέγουν προσεκτικά. Σε αντίθεση οι αγνές ψυχές του ουρανού, όντας ακατέργαστες, κατέβαιναν χωρίς ανάμνηση για ενσάρκωση και βάπτιση με τη ζωή, με τον μεγαλύτερο κίνδυνο να κάνουν μια λαθεμένη επιλογή.
Ο προφήτης τους λέει: «Δεν θα σας εκλέξει ο δαίμονάς σας, αλλά εσείς θα τον εκλέξετε». Είναι αυτός ο δαίμονας-προστάτης που πίστευαν στην αρχαιότητα ότι βρισκόταν με τον άνθρωπο μαζί από τη γέννηση ως τον θάνατό του, είναι το θεϊκό στοιχείο της ψυχής (όπως το δαιμόνιο του Σωκράτη).
Είναι ο «φύλακας άγγελος» της χριστιανικής αντίληψης. Η Αρετή είναι ελεύθερη, συνεχίζει, δεν μπορεί να μπει στην κλήρωση. Την κατακτά όποιος είναι άξιος γι’ αυτήν. «Αιτία ελομένου• θεός αναίτιος», γράφει κατά λέξη ο Πλάτωνας, δηλαδή αυτός που διαλέγει έχει την ευθύνη, ο θεός δεν έχει καμία συμμετοχή.
Ο Πλάτωνας επιπλέον μας δείχνει ότι πιστεύει στη μετεμψύχωση αφού και τα παραδείγματα τρόπου ζωής είναι και ζώων και επιπλέον παρουσιάζει ψυχές που θέλουν να γίνουν ζώα και τανάπαλιν. Το ζωικό βασίλειο αντιμετωπίζεται το ίδιο με το ανθρώπινο.
Στο τέλος οι ψυχές θα περάσουν την τελευταία δοκιμασία πηγαίνοντας στο πεδίο της Λήθης, όπου θα σβήσουν οι αναμνήσεις της ψυχής, αλλά πρέπει να πιουν νερό από τον Αμέλητα ποταμό με μέτρο ώστε οι εκπαιδευμένες στη φιλοσοφία να μη λησμονήσουν τα πάντα.
Συνάγεται το συμπέρασμα ότι η ψυχή διανύοντας τροχούς γεννήσεων κατά τον Πλάτωνα κατατάσσεται σε επίπεδα, ερχόμενη από το Σύμπαν και επιστρέφοντας εξαγνισμένη και τελειοποιημένη σε αυτό.
Ο εσχατολογικός αυτός μύθος, μαζί με τους άλλους του Πλάτωνα, που όλοι εμπλέκονται και έχουν συνοχή, υποκρύπτει ένα μεγάλο φιλοσοφικό σύστημα αξιών, δίνοντας ένα διαφορετικό νόημα ζωής, αλλάζοντας το νοητικό πεδίο, με γνώμονα διάκρισης την παιδεία και πάντα την απόκτηση της Αρετής με βάση τη δικαιοσύνη, και απώτερο σκοπό την αφύπνιση της ψυχής και τον φωτισμό της.
Πηγή
Ο φιλόσοφος αναλαμβάνει την έρευνα περί δικαιοσύνης, εκθέτοντας τον τύπο της τέλειας πολιτείας και εκ παραλλήλου του τέλειου ανθρώπου ως προτύπου εκείνης, για να καταδείξει την ηθική ανάγκη τόσο του κράτους όσο και του ατόμου να διάγουν πάντα με γνώμονα τη δικαιοσύνη, αρετή εφικτή μόνο αν είναι καρπός ενός γενικού συστήματος εκπαίδευσης και μόρφωσης.
Η δικαιοσύνη είναι η ίδια η ύψιστη Ιδέα του αγαθού, η πηγή της απόλυτης ευδαιμονίας, που συμπίπτει με τον θεό, το απόλυτο ον, η αρχή της τελειότητας, όλης της γνώσης και ο δημιουργός του κόσμου. Σε αυτή την ιδανική πολιτεία αποκλείεται η ποίηση –από τη μυθολογία εμπνεόμενη– ως κακή επιρροή για τα παιδιά και τους νέους, διότι ο Πλάτωνας τη θεωρεί μίμηση, ψεύδος και όχι αλήθεια.
Ο φιλόσοφος εξαπολύει σφοδρή πολεμική εναντίον της επικής ποίησης των μεγάλων δασκάλων, Ομήρου και Ησιόδου, και θεωρεί ότι διαγράφουν το θρησκευτικό συναίσθημα και τις κοινωνικές αρχές των πολιτών με ψευδείς παραστάσεις για τη ζωή και το ήθος των θεών και των ηρώων, εξηγώντας ότι
ο θεός είναι απλός και αληθινός στα έργα και στα λόγια, και δεν μεταμορφώνεται (σαν τον Δία και τους άλλους θεούς) για να εξαπατήσει τους ανθρώπους (368a-383c).
Η «Πολιτεία» αποτελείται από δέκα βιβλία και σε αυτά περιέχονται δύο μύθοι: στο βιβλίο Ζ’ ο Μύθος του Σπηλαίου και στο Ι’ περιγράφεται ο Μύθος του Ηρός και μάλιστα έτσι τελειώνει και η «Πολιτεία». Είναι από τους πιο συναρπαστικούς και πολύ αναλυτικούς μύθους γεμάτος από πλούσιες παραστατικές εικόνες.
Αξίζει να διαβάσει κανείς αυτόν τον μύθο και ας είναι εκτεταμένος – παρά την προσπάθεια για μία κατά το δυνατόν συνοπτική παράθεσή του.Αναφέρεται στη μεταθανάτια κρίση των ψυχών. Στον καθορισμό και στην περιγραφή των αμοιβών του δικαίου μετά θάνατον η διαλεκτική παραχωρεί τον λόγο στον μύθο, όπως πολλές φορές καταφεύγει ο Πλάτωνας για τη συμπλήρωση των φιλοσοφικών του θεωριών.
Ως γνωστόν ο Πλάτωνας ήταν μυημένος στη φιλοσοφία των Πυθαγορείων και όσον αφορά τη μεταφυσική βάση του φιλοσοφικού δόγματός του, πίστευε στην αθανασία της ψυχής, αποδεικνύοντας ότι είναι το επακόλουθο μιας θεμελιώδους Θεωρίας (των Ιδεών) που φαίνεται να προσφέρει το λογικό νήμα για τη δομή του Σύμπαντος. Η ψυχή μετέχει σε πολλές διαδοχικές ζωές (μετεμψύχωση).
Κάθε εξέλιξη στη φύση είναι εν γένει κυκλική άρα η ίδια κυκλική πορεία ισχύει και στην περίπτωση του θανάτου και του ερχομού στη ζωή. Αυτό που ονομάζουν οι άνθρωποι «μάθηση» είναι στην πραγματικότητα ανάμνηση, που σημαίνει ότι η ψυχή είναι ανεξάρτητη από το σώμα και αθάνατος.
Η ώρα της κρίσεως – ποιοτική κατάταξη της ψυχής
Και η αφήγηση του Μύθου του Ηρός γίνεται πάλι διά στόματος Σωκράτη.
Ο Σωκράτης, αρχίζει, λέγοντας ότι δεν θα πει την ιστορία του Αλκίνου (ο Αλκίνοος είναι βασιλιάς των Φαιάκων από την Οδύσσεια, και ο μέγας ιδεολόγος κάνει εδώ μια παρονομασία, προφανώς ειρωνευόμενος) αλλά ενός ανδρός αλκίμου (γενναίου), του Ηρός, γιου του Αρμενίου, που σκοτώθηκε σε μάχη. Όταν ύστερα από δέκα ημέρες πήραν τα πτώματα των άλλων πολεμιστών που βρίσκονταν σε αποσύνθεση από το πεδίο της μάχης, το δικό του σώμα παρέμενε ανέπαφο.
Με την παρέλευση δώδεκα ημερών, αφού τον είχαν μεταφέρει στην πατρίδα του για να τον θάψουν, τη στιγμή που τον είχαν πάνω στη νεκρική πυρά ο ήρωας αναστήθηκε και διηγήθηκε αυτά που είχε δει η ψυχή του.Είπε λοιπόν ο Ηρ ότι, όταν βγήκε η ψυχή του από το σώμα πορεύτηκε μαζί με άλλες ψυχές σε έναν τόπο δαιμονικό (ευδαίμονα).
Εκεί υπήρχαν δύο χάσματα πάνω στη γη, το ένα δίπλα στο άλλο και άλλα δύο αντικριστά πάνω στον ουρανό. Ανάμεσά τους κάθονταν δικαστές, που εξέδιδαν την απόφασή τους, και πρόσταζαν τους δίκαιους να προχωρήσουν δεξιά και προς τα επάνω, μέσω της ουράνιας οδού, αφού πρώτα τους κρεμούσαν μια πινακίδα μπροστά με την απόφαση, και τους άδικους αριστερά και κάτω με την πινακίδα από πίσω τους να γράφει τα κακά που είχαν διαπράξει.
Οι τρεις δικαστές: Ραδάμανθυς, Μίνως, Αιακός
Όταν ήρθε η σειρά του Ηρός να δικαστεί, τον συμβούλευσαν να ακούει και να βλέπει προσεκτικά ό,τι συνέβαινε, για να γίνει κατόπιν αγγελιαφόρος στους ανθρώπους για τα συμβαίνοντα σε αυτόν τον τόπο.
Έβλεπε εκεί τις ψυχές μόλις τελείωνε η δίκη τους να προχωρούν προς τα δύο χάσματα, και άλλες ψυχές , από την άλλη, να ανέρχονται από τη γη ή να κατέρχονται από τον ουρανό. Όσες ανέβαιναν από τη γη ήταν κατασκονισμένες και βρώμικες, ενώ όσες κατέβαιναν από τον ουρανό ήταν ωραίες και καθαρές.
Όλες οι ψυχές φαίνονταν ότι είχαν διανύσει μεγάλη πορεία και προχωρούσαν μετά με ευχαρίστηση προς ένα λιβάδι για να κατασκηνώσουν εκεί σαν να ήταν σε πανηγύρι, αφού χαιρετιούνταν όσες γνωρίζονταν και όλες αντάλλασσαν πληροφορίες οι μεν με τις δε για τα χθόνια και τα ουράνια.
Όσες έρχονταν από τη γη έκλαιγαν και οδύρονταν για όσα είχαν υποστεί στην πορεία τους εκεί – μια πορεία που κρατάει χίλια χρόνια. Όσες έρχονταν από τον ουρανό διηγούνταν όλες τις μεγάλες απολαύσεις και το άφατο κάλλος που είχαν αντικρίσει.
Ο καθένας για τις αδικίες που είχε διαπράξει και όσους ανθρώπους είχε βλάψει, για καθεμία ξεχωριστά η ψυχή του τιμωρείτο δέκα φορές, η κάθε φορά είχε διάρκεια εκατό χρόνια, όσο η ανθρώπινη ζωή, για να πληρώσουν δεκαπλάσια ποινή το κάθε αδίκημά τους.
Επίσης με την ίδια αναλογία, δεκαπλάσιες ήταν και οι ανταμοιβές για όσες ψυχές είχαν φανεί δίκαιες και ενάρετες εν ζωή. Ακόμη μεγαλύτερες ήταν οι ποινές για όσους είχαν ασεβήσει προς τους θεούς ή τους γονείς καθώς και για ιδιόχειρο φόνο.
Ειδικά, τους χείριστους των ανθρώπων, όπως κάποιοι τύραννοι ή αυτοί που είχαν υποπέσει σε μεγάλα κακουργήματα, όταν προσπαθούσαν να ανέβουν ακουγόταν ένα μουγκρητό και άγριοι άνδρες με κόκκινη όψη τούς έριχναν ξανά από το στόμιο για να τους πετάξουν στα Τάρταρα.
Όπως είδαμε περιγράφεται με ζωντάνια μια πυθαγόρεια αντίληψη, η χιλιετής περίοδος των ψυχών, δικαίων και αδίκων, όταν εγκαταλείψουν το φθαρτό σώμα.
Στον αέναο κύκλο της η ψυχή κάνει το ταξίδι είτε από τη γη είτε από τον ουρανό για να ενσαρκωθεί διασχίζοντας το αντίστοιχο χάσμα, με το δεξί πάντα να είναι το ευώνυμο επειδή εκεί βρίσκεται η Ανατολή και συνάμα η κατεύθυνση των φωτεινών αστέρων.
Στον τόπο της κρίσεως τους περιμένουν οι αυστηροί δικαστές, γνωρίζουμε τα ονόματά τους, είναι ο Μίνωας, ο Ραδάμανθυς και ο Αιακός, οι οποίοι αποφασίζουν με δικαιοσύνη για την τύχη τους.
Οι ψυχές που ανεβαίνουν από τη γη ξεχωρίζουν γιατί είναι γεμάτες ακαθαρσία και σκόνη, επειδή όσο είναι ενσαρκωμένες ασθενούν και χρέος τους επί της γης είναι η έρευνα και η μάθηση, και επιβάλλεται να εκτίσουν τις ποινές που τους έχουν υποβληθεί, να πληρώσουν για τα ανομήματά τους και τα κακουργήματά τους χίλια χρόνια.
Η εικόνα που μας δίνεται είναι όμοια με τη χριστιανική κόλαση με τους «κολάζοντες αγγέλους» της αποκαλύψεως. Οι ψυχές κατατάσσονται ποιοτικά, και ο ενάρετος βίος οφελεί την ψυχή και της δίνει το δικαίωμα επιστροφής στους αστέρες.
Θέαση του Σύμπαντος
Συνεχίζοντας ο Ηρ, λέει ότι ύστερα από επτά ημέρες παραμονής των ψυχών στο λιβάδι, την όγδοη σηκώθηκαν και ήταν υποχρεωμένες να βαδίσουν πάλι, και τέσσερεις ημέρες μετά έφθασαν σε έναν τόπο από όπου μπορούσαν να δουν ένα τεντωμένο ευθύ φως, σαν κίονας, που διαπερνούσε ουρανό και γη και έμοιαζε με την ίριδα, αλλά πολύ λαμπρότερο και καθαρότερο.
Εκεί, ύστερα από μιας ημέρας δρόμο, είδαν να είναι τεντωμένες από τον ουρανό οι άκρες των δεσμών που το συγκρατούν. Το φως αυτό ήταν ο σύνδεσμος του ουρανού που συγκρατούσε την ουράνια περιφορά. Από τις άκρες των δεσμών του ήταν σφιχτά στερεωμένο το αδράχτι της Ανάγκης.
Το αδράχτι είχε άξονα και αγκίστρι που ήταν κατασκευασμένα από χάλυβα και το σφοντύλι από ανάμεικτα μέταλλα. Το αδράχτι γύριζε πάνω στο γόνατο της Ανάγκης.
Το σφοντύλι είναι περίπου σαν αυτό που ξέρουμε στη γη, αλλά φαντάσου το σαν ένα μεγάλο σφοντύλι, κοίλο, σκαμμένο εσωτερικά, ένα άλλο μικρότερο προσαρμοσμένο, κατόπιν ένα τρίτο, ένα τέταρτο και άλλα τέσσερα. Οκτώ στο σύνολο, το ένα καλά ταιριασμένο στο άλλο.
Ο κύκλος του μεγαλύτερου και εξωτερικού σφοντυλιού ήταν καταστόλιστος. Το αδράχτι ολόκληρο περιστρεφόταν προς την ίδια κατεύθυνση ενώ οι επτά εσωτερικοί κύκλοι έκαναν μια ήρεμη περιστροφή αντίθετη προς τη διεύθυνση του συνόλου.
Επάνω στον καθένα από τους κύκλους ήταν καθισμένες και περιστρέφονταν Σειρήνες, μια πάνω σε κάθε κύκλο. Κάθε Σειρήνα έψαλλε με φωνή πάνω στον ίδιο τόνο και όλες μαζί σχημάτιζαν ένα αρμονικό ταίριασμα από νότες, μια συμφωνία.
Την κυκλική κίνηση των σφοντύλων παρακολουθούσαν καθισμένες πάνω σε θρόνους οι τρεις Μοίρες, η Λάχεσις, η Κλωθώ και η Άτροπος, φορούσαν λευκά φορέματα, είχαν στέμματα στο κεφάλι και συνόδευαν με το άσμα τους την αρμονία των Σειρήνων. Η Λάχεσις τραγουδούσε τα παρελθόντα, η Κλωθώ τα παρόντα και η Άτροπος τα μέλλοντα.
Εδώ ο Πλάτωνας ξεκινάει την αστρονομική περιγραφή του Σύμπαντος, τη μεγάλη θέαση. Η ανθρώπινη ψυχή και η ανθρώπινη πολιτεία πρέπει να προσαρμοσθούν στο εναρμόνιο σύστημα της πολιτείας του Σύμπαντος, όπως λέει και στον «Τίμαιο».
Οι ψυχές φθάνουν μετά τον λειμώνα στο υπέρλαμπρο φως με τις δέσμες από τις οποίες κρεμόταν το αδράχτι, δηλαδή ο άξονας περιστροφής των ουρανίων σωμάτων, της Ανάγκης με το στέρεο γόνατο, δηλαδή της απόλυτης αρχής, της πρωταρχικής αιτίας της συμπαντικής τάξεως (Ο ρόλος της Ανάγκης καταδεικνύεται και στο «Ανάγκα και θεοί πείθονται»).
Οι οκτώ κύκλοι εξηγούνται ως οι αστέρες: 1. Απλανείς, 2. Κρόνος, 3. Ζευς, 4. Άρης, 5. Ερμής, 6. Αφροδίτη, 7. Ήλιος και 8. Σελήνη. Τα σφοντύλια είναι οι πλανητικές τροχιές.
Η σφαίρα των απλανών έχει την ίδια πάντα κίνηση από Ανατολάς προς Δυσμάς και οι άλλες σφαίρες έχουν τις δικές τους κινήσεις, αλλάζοντας έτσι θέση στο ουράνιο διάστημα.
Η μουσική των Σειρηνών και των Μοιρών (Κλωθώ είναι ο ουρανός και η Άτροπος οι πλανήτες), που μοιράζουν τα μερίδια, ταυτίζεται με την πυθαγόρεια αντίληψη ότι η κίνηση όλων μαζί των πλανητών έδινε τους τόνους του επτάχορδου.
Είναι η αρμονία των ουρανίων σφαιρών, η παγκόσμια μουσική. Ήρθε η επιστήμη και απέδειξε ότι όντως υπάρχει παλμική κίνηση των ουρανίων σωμάτων.
Οι ψυχές επιλέγουν – Το νερό της λήθης
Οι τρεις ΜοίρεςΦθάνοντας εκεί οι ψυχές, αφηγείται ο Ηρ, ήταν αναγκασμένες να διαλέξουν το είδος της ζωής που ήθελαν να ζήσουν κατά την επόμενη ενσάρκωσή τους. Ένας προφήτης έπειτα έπαιρνε από τα γόνατα της Λάχεσης πολλά παραδείγματα βίου, τα τοποθετούσε μπροστά στις ψυχές και ανεβαίνοντας σε ένα βήμα ψηλό έλεγε:
«Σας μιλεί η παρθένος Λάχεση, ψυχές εφήμερες, μέλλει να αρχίσετε άλλη περίοδο ζωής, σε σώμα θνητό. Δεν θα κληρωθείτε αλλά εσείς θα επιλέξετε την τύχη σας. Εκείνου που ο κλήρος θα βγει πρώτος, θα διαλέξει τον βίο που θα ακολουθήσει.
Η Αρετή δεν είναι κτήμα αδέσποτο, αναλόγως αν θα την εκτιμήσετε ή θα την περιφρονήσετε, θα είναι και το μερίδιό σας. Ο καθένας ευθύνεται για την επιλογή του, ο θεός δεν έχει καμία ευθύνη».
Έπειτα έβγαλε άπειρα παραδείγματα βίου, περισσότερα από τους παρόντες γιατί ήταν και όλων των ζώων και των ανθρώπων ανεξαιρέτως, και κάθε λογής, ανακατεμένα, τυραννίες, εξορίες, ζητιανιές, ομορφιά, δύναμη, αγωνιστικότητα, καταγωγή, πλούτος.
Ο καθένας έτσι έπρεπε ανάλογα με τη σειρά που προσδιόριζε ο κλήρος του, να επιλέξει ένα ορισμένο είδος ζωής. Σε αυτό το σημείο ο Σωκράτης παρεμβαίνοντας ο ίδιος επισημαίνει, εκτεταμένα, πόσο δύσκολο είναι αυτό, και πόσο σημαντική είναι η παιδεία σε έναν άνθρωπο στη διάρκεια της επίγειας ζωής του, αλλά και στη μέλλουσα ζωή του, ώστε να λάβει τις γνώσεις για να μπορεί να ξεχωρίσει τον καλό από τον κακό τρόπο ζωής, γιατί μόνο κατ’ αυτόν τον τρόπο γίνεται ευδαιμονέστερος και με πορεία προς τα επάνω.
Οι χωρίς υγιή φιλοσοφία ψυχές έσπευσαν να επιλέξουν βίους ένδοξους, χωρίς να υπολογίσουν πόση δυστυχία κρύβουν μέσα τους τα αξιώματα και τα μεγαλεία. Σε τέτοια λάθη έπεφταν περισσότερο οι ουρανοφερμένες ψυχές, που επειδή είχαν ζήσει σε μια κοινωνία συντεταγμένη και είχαν αποκτήσει την αρετή από συνήθεια και όχι από φιλοσοφική μόρφωση, δεν ήξεραν τα κακά της επίγειας ζωής. Όσες όμως ψυχές είχαν δοκιμαστεί σκληρά στην προηγούμενη ζωή τους, τώρα πρόσεχαν και δεν έκαναν την εκλογή τους με βιασύνη.
Ο Ηρός είδε μαζί με άλλες ψυχές (Ορφέα, Αγαμέμνονα, Αίαντα κ.ά.) και την ψυχή του Οδυσσέα, που είχε τον τελευταίο κλήρο, ο οποίος εξαιτίας της ανάμνησης των δεινών του επί της γης, επέλεξε την ήσυχη ζωή ενός απλού ανθρώπου, που άλλοι την είχαν περιφρονήσει ενώ εκείνος όταν την είδε αναφώνησε ότι και τον πρώτο κλήρο να είχε πάλι την ίδια εκλογή θα έκανε. Επίσης είδε πολλές ψυχές ανθρώπων να επιλέγουν ζωές ζώων και πολλών ζώων να επιλέγουν ζωές ανθρώπων.
Μετά την επιλογή της κάθε ψυχή πήγαινε μπροστά στη Λάχεση και εκείνη έδινε στην καθεμιά τον δαίμονα που η ψυχή είχε επιλέξει για να τη συνοδεύσει μαζί με τον βίο που είχε διαλέξει. Ο δαίμονας πήγαινε πρώτα την ψυχή στην Κλωθώ για να επικυρώσει αυτή την επιλογή της μοίρας τής κάθε ψυχής και μετά την πήγαινε στην Άτροπο, η οποία έκανε αμετάστροφη την επικύρωση της Κλωθώς.
Έπειτα όλες οι ψυχές, χωρίς να κοιτάζουν πίσω, περνούσαν κάτω από τον θρόνο της Ανάγκης και έβγαιναν από την άλλη μεριά, προχωρούσαν προς το πεδίο της Λήθης, γυμνό από δέντρα, όπου επικρατούσε φοβερός και αποπνικτικός καύσωνας.
Όταν έφθασε το βράδυ, οι ψυχές κατασκήνωσαν όλες κοντά στον Αμέλητα ποταμό, που δεν μπορούσε το νερό του να το κρατήσει κανένα αγγείο. Κάθε ψυχή ήταν αναγκασμένη να πιεί με μέτρο το νερό, αλλά οι άφρονες που δεν κατάφερναν να συγκρατηθούν και έπιναν περισσότερο από ότι έπρεπε, λησμονούσαν τα πάντα.
Αφού κοιμήθηκαν, και ήρθαν τα μεσάνυχτα, ακούσθηκε δυνατή βροντή και έγινε σεισμός, και ξαφνικά εκσφενδονίσθηκαν άλλος από εδώ άλλος από εκεί, σαν διάττοντες αστέρες, όπου έμελλε να αρχίσει η νέα τους γένεση. Τον ΄Ηρα μόνο δεν τον άφησαν να πιει νερό από τον Αμέλητα ποταμό.
Το πώς ξαναγύρισε στο σώμα του δεν το ήξερε. Ξαφνικά, ανοίγοντας τα μάτια του, απλώς ήταν πρωί και είδε τον εαυτό του ξαπλωμένο πάνω στην πυρά.
Της ψυχής της προσφέρονται όλες οι ευκαιρίες των επιλογών της για την επόμενη ενσάρκωσή της.
Οι ψυχές που έχουν προηγούμενη εμπειρία και αυτές που έχουν αποκτήσει φιλοσοφική παιδεία επιλέγουν προσεκτικά. Σε αντίθεση οι αγνές ψυχές του ουρανού, όντας ακατέργαστες, κατέβαιναν χωρίς ανάμνηση για ενσάρκωση και βάπτιση με τη ζωή, με τον μεγαλύτερο κίνδυνο να κάνουν μια λαθεμένη επιλογή.
Ο προφήτης τους λέει: «Δεν θα σας εκλέξει ο δαίμονάς σας, αλλά εσείς θα τον εκλέξετε». Είναι αυτός ο δαίμονας-προστάτης που πίστευαν στην αρχαιότητα ότι βρισκόταν με τον άνθρωπο μαζί από τη γέννηση ως τον θάνατό του, είναι το θεϊκό στοιχείο της ψυχής (όπως το δαιμόνιο του Σωκράτη).
Είναι ο «φύλακας άγγελος» της χριστιανικής αντίληψης. Η Αρετή είναι ελεύθερη, συνεχίζει, δεν μπορεί να μπει στην κλήρωση. Την κατακτά όποιος είναι άξιος γι’ αυτήν. «Αιτία ελομένου• θεός αναίτιος», γράφει κατά λέξη ο Πλάτωνας, δηλαδή αυτός που διαλέγει έχει την ευθύνη, ο θεός δεν έχει καμία συμμετοχή.
Ο Πλάτωνας επιπλέον μας δείχνει ότι πιστεύει στη μετεμψύχωση αφού και τα παραδείγματα τρόπου ζωής είναι και ζώων και επιπλέον παρουσιάζει ψυχές που θέλουν να γίνουν ζώα και τανάπαλιν. Το ζωικό βασίλειο αντιμετωπίζεται το ίδιο με το ανθρώπινο.
Στο τέλος οι ψυχές θα περάσουν την τελευταία δοκιμασία πηγαίνοντας στο πεδίο της Λήθης, όπου θα σβήσουν οι αναμνήσεις της ψυχής, αλλά πρέπει να πιουν νερό από τον Αμέλητα ποταμό με μέτρο ώστε οι εκπαιδευμένες στη φιλοσοφία να μη λησμονήσουν τα πάντα.
Συνάγεται το συμπέρασμα ότι η ψυχή διανύοντας τροχούς γεννήσεων κατά τον Πλάτωνα κατατάσσεται σε επίπεδα, ερχόμενη από το Σύμπαν και επιστρέφοντας εξαγνισμένη και τελειοποιημένη σε αυτό.
Ο εσχατολογικός αυτός μύθος, μαζί με τους άλλους του Πλάτωνα, που όλοι εμπλέκονται και έχουν συνοχή, υποκρύπτει ένα μεγάλο φιλοσοφικό σύστημα αξιών, δίνοντας ένα διαφορετικό νόημα ζωής, αλλάζοντας το νοητικό πεδίο, με γνώμονα διάκρισης την παιδεία και πάντα την απόκτηση της Αρετής με βάση τη δικαιοσύνη, και απώτερο σκοπό την αφύπνιση της ψυχής και τον φωτισμό της.
Πηγή
Σάββατο 3 Δεκεμβρίου 2016
Τι σημαίνει η ελληνική γλώσσα, λίγοι από μας το γνωρίζουν..
Από Σπύρος Μακρής -
2384
0
α,β,γ,δ,ε,ζ,η,θ,ι,κ,λ,μ,ν,ξ,ο,π,ρ,σ,τ,υ,φ,χ,ψ,ω
Η Αγγλική γλώσσα έχει 490.000 λέξεις από τις οποίες 41.615
λέξεις. είναι από την Ελληνική γλώσσα..
(βιβλίο Γκίνες)
(βιβλίο Γκίνες)
Η Ελληνική με την μαθηματική δομή της είναι η γλώσσα
της πληροφορικής και της νέας γενιάς των εξελιγμένων
υπολογιστών, διότι μόνο σ’ αυτήν δεν υπάρχουν όρια.
(Μπιλ Γκέιτς, Microsoft)
(Μπιλ Γκέιτς, Microsoft)
Η Ελληνική και η Κινέζικη. είναι οι μόνες γλώσσες με συνεχή
ζώσα παρουσία από τους ίδιους λαούς και…..στον ίδιο χώρο
εδώ και 4.000 έτη. Όλες οι γλώσσες θεωρούνται
κρυφοελληνικές, με πλούσια δάνεια από τη μητέρα των
γλωσσών, την Ελληνική.
(Francisco Adrados, γλωσσολόγος).
(Francisco Adrados, γλωσσολόγος).
Η Ελληνική γλώσσα έχει λέξεις για έννοιες οι οποίες
παραμένουν χωρίς απόδοση στις υπόλοιπες γλώσσες, όπως άμιλλα,
θαλπωρή και φιλότιμο Μόνον η Ελληνική γλώσσα ξεχωρίζει
τη ζωή από το βίο, την αγάπη από τον έρωτα. Μόνον αυτή
διαχωρίζει, διατηρώντας το ίδιο ριζικό θέμα, το ατύχημα από
το δυστύχημα, το συμφέρον από το ενδιαφέρον.
Το εκπληκτικό είναι ότι η ίδια η Ελληνική γλώσσα μας διδάσκει
συνεχώς πώς να γράφουμε σωστά. Μέσω της ετυμολογίας,
μπορούμε να καταλάβουμε ποιός είναι ο σωστός τρόπος γραφής
ακόμα και λέξεων που ποτέ δεν έχουμε δει ή γράψει.
Το «πειρούνι» για παράδειγμα, για κάποιον που έχει βασικές
γνώσεις Αρχαίων Ελληνικών, είναι προφανές ότι γράφεται
με «ει» και όχι με «ι» όπως πολύ άστοχα το γράφουμε σήμερα.
Ο λόγος είναι πολύ απλός, το «πειρούνι» προέρχεται από το ρήμα
«πείρω» που σημαίνει τρυπώ-διαπερνώ, ακριβώς επειδή τρυπάμε με αυτό το φαγητό για να το πιάσουμε.
Επίσης η λέξη «συγκεκριμένος» φυσικά και δεν μπορεί να γραφτεί
«συγκεκρυμμένος», καθώς προέρχεται από το «κριμένος»
(αυτός που έχει δηλαδή κριθεί) και όχι βέβαια από το «κρυμμένος»
(αυτός που έχει κρυφτεί). Άρα το να υπάρχουν πολλά γράμματα
για τον ίδιο ήχο (π.χ. η, ι, υ, ει, οι κτλ) όχι μόνο δεν θα έπρεπε
να μας δυσκολεύει, αλλά αντιθέτως να μας βοηθάει στο να γράφουμε
πιο σωστά, εφόσον βέβαια έχουμε μια βασική κατανόηση
της γλώσσας μας.
Επιπλέον η ορθογραφία με την σειρά της μας βοηθάει αντίστροφα
στην ετυμολογία αλλά και στην ανίχνευση της ιστορική πορείας
της κάθε μίας λέξης. Και αυτό που μπορεί να μας βοηθήσει να
κατανοήσουμε την καθημερινή μας νεοελληνική γλώσσα
περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, είναι η γνώση
των Αρχαίων Ελληνικών.
Είναι πραγματικά συγκλονιστικό συναίσθημα να μιλάς και
ταυτόχρονα να συνειδητοποιείς τι ακριβώς λές, ενώ μιλάς
και εκστομίζεις την κάθε λέξη ταυτόχρονα να σκέφτεσαι την
σημασία της.
Είναι πραγματικά μεγάλο κρίμα να διδάσκονται τα Αρχαία
με τέτοιο φρικτό τρόπο στο σχολείο ώστε να σε κάνουν
να αντιπαθείς κάτι το τόσο όμορφο και συναρπαστικό.
Η ΣΟΦΙΑ
Στη γλώσσα έχουμε το σημαίνον (την λέξη) και το σημαινόμενο (την έννοια). Στην Ελληνική γλώσσα αυτά τα δύο έχουν πρωτογενή σχέση, καθώς αντίθετα με τις άλλες γλώσσες το σημαίνον δεν είναι μια τυχαία σειρά από γράμματα. Σε μια συνηθισμένη γλώσσα όπως τα Αγγλικά μπορούμε να συμφωνήσουμε όλοι να λέμε το σύννεφο car και το αυτοκίνητο cloud, και από την στιγμή που το συμφωνήσουμε να ισχύει. Στα Ελληνικά κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Γι’ αυτό το λόγο πολλοί διαχωρίζουν τα Ελληνικά σαν «εννοιολογική» γλώσσα από τις υπόλοιπες «σημειολογικές» γλώσσες.
Μάλιστα ο μεγάλος φιλόσοφος και μαθηματικός Βένερ Χάιζενμπεργκ είχε παρατηρήσει αυτή την σημαντική ιδιότητα για την οποία είχε πει «Η θητεία μου στην αρχαία Ελληνική γλώσσα υπήρξε η σπουδαιότερη πνευματική μου άσκηση. Στην γλώσσα αυτή υπάρχει η πληρέστερη αντιστοιχία ανάμεσα στην λέξη και στο εννοιολογικό της περιεχόμενο».
Όπως μας έλεγε και ο Αντισθένης, «Αρχή σοφίας, η των ονομάτων επίσκεψις». Για παράδειγμα ο «άρχων» είναι αυτός που έχει δική του γη (άρα=γή + έχων). Και πραγματικά, ακόμα και στις μέρες μας είναι πολύ σημαντικό να έχει κανείς δική του γη / δικό του σπίτι.
Ο «βοηθός» σημαίνει αυτός που στο κάλεσμα τρέχει. Βοή=φωνή + θέω=τρέχω. Ο Αστήρ είναι το αστέρι, αλλά η ίδια η λέξη μας λέει ότι κινείται, δεν μένει ακίνητο στον ουρανό (α + στήρ από το ίστημι που σημαίνει στέκομαι).
Αυτό που είναι πραγματικά ενδιαφέρον, είναι ότι πολλές φορές η λέξη περιγράφει ιδιότητες της έννοιας την οποίαν εκφράζει, αλλά με τέτοιο τρόπο που εντυπωσιάζει και δίνει τροφή για τη σκέψη.
Για παράδειγμα ο «φθόνος» ετυμολογείται από το ρήμα «φθίνω» που σημαίνει μειώνομαι. Και πραγματικά ο φθόνος σαν συναίσθημα, σιγά-σιγά μας φθίνει και μας καταστρέφει. Μας «φθίνει» – ελαττώνει ως ανθρώπους – και μας φθίνει μέχρι και την υγεία μας. Και, βέβαια, όταν αναφερόμαστε σε κάτι που είναι τόσο πολύ ώστε να μην τελειώνει, πως το λέμε; Μα, φυσικά, «άφθονο».
Έχουμε τη λέξη «ωραίος» που προέρχεται από την «ώρα». Διότι για να είναι κάτι ωραίο, πρέπει να έλθει και στην ώρα του. Ωραίο δεν είναι το φρούτο όταν είναι άγουρο ή σαπισμένο και ωραία γυναίκα δεν είναι κάποια ούτε στα 70 της άλλα ούτε φυσικά και στα 10 της. Ούτε το καλύτερο φαγητό είναι ωραίο όταν είμαστε χορτάτοι, επειδή, σε αυτή την περίπτωση, δεν μπορούμε να το απολαύσουμε.
Ακόμα έχουμε την λέξη «ελευθερία» για την οποία το «Ετυμολογικόν Μέγα» διατείνεται «παρά το ελεύθειν όπου ερά» = το να πηγαίνει κανείς όπου αγαπά .. Άρα βάσει της ίδιας της λέξης, ελεύθερος είσαι όταν έχεις τη δυνατότητα να πάς όπου αγαπάς. Πόσο ενδιαφέρουσα ερμηνεία!!!
Το άγαλμα ετυμολογείται από το αγάλλομαι (ευχαριστιέμαι) επειδή όταν βλέπουμε (σε αρχική φάση οι Θεοί) ένα όμορφο αρχαιοελληνικό άγαλμα η ψυχή μας ευχαριστείται, αγάλλεται. Και από το θέαμα αυτό επέρχεται η αγαλλίαση. Αν κάνουμε όμως την ανάλυση της λέξης αυτής θα δούμε ότι είναι σύνθετη από αγάλλομαι + ίαση(=γιατρειά). Άρα, για να συνοψίσουμε, όταν βλέπουμε ένα όμορφο άγαλμα (ή οτιδήποτε όμορφο), η ψυχή μας αγάλλεται και γιατρευόμαστε. Και πραγματικά, γνωρίζουμε όλοι ότι η ψυχική μας κατάσταση συνδέεται άμεσα με τη σωματική μας υγεία.
Παρένθεση: και μια και το έφερε η «κουβέντα», η Ελληνική γλώσσα μας λέει και τι είναι άσχημο. Από το στερητικό «α» και την λέξη σχήμα μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε τι. Για σκεφτείτε το λίγο.
Σε αυτό το σημείο, δεν μπορούμε παρά να σταθούμε στην αντίστοιχη Λατινική λέξη για το άγαλμα (που μόνο Λατινική δεν είναι). Οι Λατίνοι ονόμασαν το άγαλμα, statua από το Ελληνικό «ίστημι» που ήδη αναφέραμε, και το ονόμασαν έτσι επειδή στέκει ακίνητο. Προσέξτε την τεράστια διαφορά σε φιλοσοφία μεταξύ των δύο γλωσσών, αυτό που σημαίνει στα Ελληνικά κάτι τόσο βαθύ εννοιολογικά, για τους Λατίνους είναι απλά ένα ακίνητο πράγμα.
Είναι προφανής η σχέση που έχει η γλώσσα με τη σκέψη του ανθρώπου. Όπως λέει και ο George Orwell στο αθάνατο έργο του «1984», απλή γλώσσα σημαίνει και απλή σκέψη. Εκεί το καθεστώς προσπαθούσε να περιορίσει την γλώσσα για να περιορίσει την σκέψη των ανθρώπων, καταργώντας συνεχώς λέξεις.
«Η γλώσσα και οι κανόνες αυτής αναπτύσσουν την κρίση», έγραφε ο Μιχάι Εμινέσκου, εθνικός ποιητής των Ρουμάνων.
Μια πολύπλοκη γλώσσα αποτελεί μαρτυρία ενός προηγμένου πνευματικά πολιτισμού. Το να μπορείς να μιλάς σωστά σημαίνει ότι ήδη είσαι σε θέση να σκέφτεσαι σωστά, να γεννάς διαρκώς λόγο και όχι να παπαγαλίζεις λέξεις και φράσεις.
Η ΜΟΥΣΙΚΟΤΗΤΑ
Η Ελληνική φωνή κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν «αυδή». Η λέξη αυτή δεν είναι τυχαία αφού προέρχεται από το ρήμα «άδω» που σημαίνει τραγουδώ.
Όπως γράφει και ο μεγάλος ποιητής και ακαδημαϊκός Νικηφόρος Βρεττάκος:
«Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φώς θα ελιχθώ προς τα πάνω, όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω Ελληνικά, επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε Μεταξύ τους με μουσική».
Ο γνωστός Γάλλος συγγραφεύς Ζακ Λακαρριέρ επίσης μας περιγράφει την κάτωθι εμπειρία από το ταξίδι του στην Ελλάδα:«Άκουγα αυτούς τους ανθρώπους να συζητούν σε μια γλώσσα που ήταν για μένα αρμονική αλλά και ακατάληπτα μουσική. Αυτό το ταξίδι προς την πατρίδα – μητέρα των εννοιών μας – μου απεκάλυπτε ένα άγνωστο πρόγονο, που μιλούσε μια γλώσσα τόσο μακρινή στο παρελθόν, μα οικεία και μόνο από τους ήχους της. Αισθάνθηκα να τα έχω χαμένα, όπως αν μου είχαν πει ένα βράδυ ότι ο αληθινός μου πατέρας ή η αληθινή μου μάνα δεν ήσαν αυτοί που με είχαν αναστήσει».
Ο διάσημος Έλληνας και διεθνούς φήμης μουσικός Ιάνης Ξενάκης, είχε πολλές φορές τονίσει ότι η μουσικότητα της Ελληνικής είναι εφάμιλλη της συμπαντικής.
Αλλά και ο Γίββων μίλησε για μουσικότατη και γονιμότατη γλώσσα, που δίνει κορμί στις φιλοσοφικές αφαιρέσεις και ψυχή στα αντικείμενα των αισθήσεων. Ας μην ξεχνάμε ότι οι Αρχαίοι Έλληνες δεν χρησιμοποιούσαν ξεχωριστά σύμβολα για νότες, χρησιμοποιούσαν τα ίδια τα γράμματα του αλφαβήτου.
«Οι τόνοι της Ελληνικής γλώσσας είναι μουσικά σημεία που μαζί με τους κανόνες προφυλάττουν από την παραφωνία μια γλώσσα κατ’ εξοχήν μουσική, όπως κάνει η αντίστιξη που διδάσκεται στα ωδεία, ή οι διέσεις και υφέσεις που διορθώνουν τις κακόηχες συγχορδίες», όπως σημειώνει η φιλόλογος και συγγραφεύς Α. Τζιροπούλου-Ευσταθίου.
Είναι γνωστό εξάλλου πως όταν οι Ρωμαίοι πολίτες πρωτάκουσαν στην Ρώμη Έλληνες ρήτορες, συνέρρεαν να θαυμάσουν, ακόμη και όσοι δεν γνώριζαν Ελληνικά, τους ανθρώπους που «ελάλουν ώς αηδόνες».
Δυστυχώς κάπου στην πορεία της Ελληνικής φυλής, η μουσικότητα αυτή (την οποία οι Ιταλοί κατάφεραν και κράτησαν) χάθηκε, προφανώς στα μαύρα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Να τονίσουμε εδώ ότι οι άνθρωποι της επαρχίας, του οποίους συχνά κοροϊδεύουμε για την προφορά τους, είναι πιο κοντά στην Αρχαιοελληνική προφορά από ό,τι εμείς οι άνθρωποι της πόλεως.
Η Ελληνική γλώσσα επιβλήθηκε αβίαστα (στους Λατίνους) και χάρη στην μουσικότητά της.
Όπως γράφει και ο Ρωμαίος Οράτιος «Η Ελληνική φυλή γεννήθηκε ευνοημένη με μία γλώσσα εύηχη, γεμάτη μουσικότητα».
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)