Η Λευκάδα των ονείρων μας

                

Αγρότισσα Μάννα (Μάννα Γη) 28ΣάββατοΟκτ. 2017

Αγρότισσα, Λευκάδα, Μάνα γη, Νήρικος, Σφακιώτες, Σύλλογος Λευκαδίων Πάτρας


Ομιλία Της Ιωάννας Κόκλα, με θέμα: « ΜΑΝΝΑ ΓΗ»

Κυρίες και Κύριοι
η Λευκαδίτισσα Ποιήτρια-Συγγραφεύς κ. Ιωάννα Κόκλα
(από το περιοδικό μας ΝΗΡΙΚΟΣ)

Στην ημερίδα της Ομοσπονδίας Λευκαδίτικων Συλλόγων,
προς τιμήν της Λευκαδίτισσας Αγρότισσας.

Λαζαράτα, Καλοκαίρι 2003

Ιωάννα Κόκλα

Κυρίες και κύριοι, καλησπέρα σας.

Είναι μεγάλη η χαρά και η τιμή να βρίσκομαι εδώ μαζί σας απόψε, μα πιστέψτε με πολύ μεγαλύτερη είναι η συγκίνηση που νιώθω, γιατί είμαι και εγώ συνέχειας παιδί της Λευκάδας γης, με τις προγονικές μου ρίζες βαθειά στο χώμα της αναθρεμμένες… Η γενιά μου είναι αγροτική και είμαι υπερήφανη γι’ αυτό.

Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί συμπατριώτες και συμπατριώτισσες, όπως ένα δέντρο για να κρατηθεί στη ζωή πρέπει να αντλεί, να ρουφάει απ’ τις ρίζες του χώμα και νερό, έτσι και μια κοινωνία, ένα έθνος για να ζήσει και να καρποφορήσει πρέπει να αντλεί, να ρουφάει απ’ τις προγονικές ρίζες και τις παραδόσεις, ιστορικές αλήθειες, αξίες και γνώσεις.

Ευτυχώς για μας η δικιά μας τοπική κοινωνία, το δικό μας έθνος έχουν πλούσιες και βαθιές τις ρίζες, τις ιστορικές αλήθειες και αξίες, έστω και αν στις μέρες μας δεν μας είναι ξεκάθαρες πολλές φορές. Γιατί μια κρούστα, μια αχλή αιώνων, τις σκεπάζει και εδώ χρειάζεται υπομονή και επιμονή να ξύσουμε την επικαθήμενη σκουριά, να αναταράξουμε τις στάχτες του παρόντος, για να ανακαλύψουμε αυτές τις γνώσεις – αλήθειες και να τις κοινωνήσουμε. «Ένας λαός και ένας τόπος μπορεί να προσβλέπει σ’ ένα λαμπρό μέλλον μόνον όταν γνωρίζει καλά το παρελθόν του». Και εμείς απόψε στο λίγο χρόνο που μας επιτρέπεται να επικοινωνήσουμε, θα προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε μαζί κάποιες από αυτές τις σοφές αλήθειες και πρώτα απ’ όλα την πανανθρώπινη οικουμενικότητα και σημαντικότητα των εννοιών –λέξεων, Μάννα και Γη.

Η κάθε μια ελληνική λέξη ξεχωριστά είναι φορτωμένη ιστορία, δεν είναι συμβατική, αλλά νοηματική, σημαίνουσα και συμπαντική. Η κάθε μια λέξη έρχεται από πολύ μακριά, μεγάλο το ταξίδι, ασύλληπτο, όπως ακριβώς και η γενιά του καθενός μας, μα συγχρόνως τόσο κοντινό και γνώριμο αυτό το ταξίδι για όλους εμάς, που την «μητρικήν γλώσσαν μας έδωσαν Ελληνικήν».

Οι λέξεις, οι ιερότερες λέξεις Μάννα και Γη γονιμοποίησαν, μορφοποίησαν, έθρεψαν και έδωσαν φωνή και ψυχή στα φωνήματα όλων των ανθρώπων της γης.

Το μπόλιασμα της Ελληνίδος φωνής αχνοφέγγει στα χείλη και τις καρδιές των ανθρώπων της γης, αντιφεγγίζει στα ονόματα που ρέουν με ορμή στο διάβα της ιστορίας, σκορπίζεται στις απέραντες θάλασσες που πλανάται ο νους, θρέφοντας τις ξεγυμνωμένες ρίζες των δέντρων της σκέψης ίδια και απαράλλαχτα όπως το χορταστικό, πυρόξανθο στάρι στα χέρια του γεωργού Τριπτολέμου κάποτε, στις απαρχές του πολιτισμού…

Η μυθολογία μας είναι κωδικοποιημένη η ιστορία μας, όπως λεπτομερώς αναφέρω στο βιβλίο μου «Ελευσίς – Θριάσιον, Ονοματολογία – Ετυμολογία «. Η μυθολογία μας απηχεί, μας διασώζει ιστορικά γεγονότα και πραγματικότητες. Οι μύθοι είναι φορτωμένοι ιστορία για το παρελθόν μας. Οδηγημένοι λοιπόν και εμείς απ’ τις αρχέγονες πρωτοελληνικές λέξεις Μάννα και Γη, προσδιορίζοντας το «έτυμον», την αλήθεια τους, την α-λήθη (όχι λησμονιά δηλ.) θα κοινωνήσουμε την γνώση απ’ την ίδια της την ρίζα.

«Φύσει τα ονόματα είναι τοις πράγμασι» ,Πλάτων Κρατύλος. Τα ονόματα συμφωνούν με την φύση των πραγμάτων.

Το πρώτο και τελευταίο έναρθρο ανθρώπινο φώνημα, στο διάβα της ζωής όλων των θνητών σ’ όλες τις γλώσσες του πλανήτη, δεν είναι άλλο από το Μα. Μαμά, Μάννα, Μάτερ, Μητέρα. Λατινικά mater, αγγλικά mother, ιταλικά madre, Ισπανικά madrί, ρωσικά mat, περσικά mataz κ.λ.π.

Σύμφωνα με την επιστήμη της ψυχολογίας, την Μάννα, την θρέπτειρα μητέρα τροφό και προστάτιδα, βαθειά στο υποσυνείδητό τους οι άνθρωποι πάντοτε την αναζητούσαν και πάντοτε θα την αναζητούν, προκειμένου να πληρώσουν την μοναδική- αποκλειστική σχέση Μάννας – παιδιού.

Η θηλυκή αρχή, η Μάννα, η τροφός αναντικατάστατος και αμόλυντος, διαφεντεύει τις καρδιές και το νου όλων μας, σ’ όποια ηλικία και αν βρισκόμαστε. Τότε ήταν η Γη –μητέρα, η Γη – μήτρα — >η Δήμητρα, η πονεμένη προστάτιδα Μάννα τροφός με την αναστημένη της Κόρη Φερσέφασσα (την φέρουσα το φως). Σήμερα είναι η πονεμένη, συντρέχουσα Υπεραγία Παναγία μας, Μητέρα όλων μας με τον αναστημένο της Υιό.

Ο κατά φύσιν άνθρωπος και δη ο πανάρχαιος προσπάππος Πελασγός, είχε συγκινηθεί βαθύτατα από το θείο μυστήριο της γέννας, της βλάστησης και προσπαθούσε με τις αισθήσεις και το πνεύμα του να δώσει εξήγηση για την ζωή και τον θάνατο. Στην ευρύστερνο (πλατύστηθη τι καταπληκτική λέξη) αγκαλιά της γης, έβλεπε με έκπληξη να τελείται η πιο μυστηριώδης διεργασία της κυοφορίας. Μια ανεξάντλητη εναλλαγή γέννας, φθοράς και θανάτου. Έβλεπε τη γη θηλυκή, στρογγυλή, να ανοίγει την άνοιξη και κατόπιν να εναγκαλίζεται την φθορά, να φθίνει το φθινόπωρο (εποχή που φθίνουν οι οπώρες). Το θείο μεγαλείο της φύσης, το θαύμα της ζωής, το τέλος και η αρχή μαζί. Για τούτο την έκανε Μητέρα του, Γη μήτρα, που γεννά και θρέφει τα πάντα. Την θεοποίησε, θεοποιώντας την θηλυκή της φύση, την θήλεια αρχή, την θεία ενότητα αρχής (σύμφωνα και με τον Α. Σικελιανό). Μα και σήμερα σ’ όλες τις γλώσσες του κόσμου εξακολουθεί να είναι γέννους θηλυκού. Γη, γαία, ανταία, χθών, άρουρα, έρα, Δάερα (Δάειρα), terra, tellus,1α terre κ.λ.π.

Στις Βάκχες του ο Ευριπίδης (στ. 275 – 6) λέγει: «Νέε μου, δύο είναι τα μεγαλύτερα στους ανθρώπους αγαθά. Η Θεά Δήμητρα το πρώτο. Είναι η Γη και κάλει την με όποιο όνομα θέλεις». Η στρογγυλή Γη ομοιάζει με την μητρική κοιλία, κυοφορούν και οι δύο το σπέρμα, για να βλαστήσει στην συνέχεια η ζωή.«‘Οπου καρποί της γης και παίδες τίθενται παράλληλα ως όμοια», μας λέγει πάλι ο Ευριπίδης. Η λέξη βλαστάρι που χρησιμοποιούμε και εμείς σήμερα, αυτό δεν σημαίνει; Το προϊόν της μητρικής κοιλίας ταυτίζεται με τούς καρπούς της γης και λέγεται καρπός και αυτό, οι δε καρποί της γης οι δημητριακοί, γεννήματα τα λένε οι αγρότες μας.

Τα πανέμορφα γυναικεία ειδώλια, ευρήματα ακόμα και της παλαιολιθικής εποχής, που έρχονται συνεχώς στο φως μετά από αρχαιολογικές ανασκαφές, απεικονίζουν γυμνές γυναικείες μορφές με τονισμένα τα θηλυκά χαρακτηριστικά τους. Οι στρουμπουλές «Αφροδίτες», με τα μεγάλα στήθη και τους υπερτραφείς μηρούς σε κατάσταση εγκυμοσύνης, μας εντυπωσιάζουν είτε είναι από πηλό, πέτρα ή οστό.

Αλλά η γη δεν υπήρξε μόνο η μήτρα των πάντων, «η μητέρα θνητών τε αθανάτων» σύμφωνα και με τον ‘Ομηρο, αλλά συγχρόνως και ο τάφος τους.«Τους νεκρούς Αθηναίοι Δημητρείους ωνόμαζον το παλατόν», μας ιστορεί ο Πλούταρχος. Στην γη έπρεπε να αποδοθούν οι άνθρωποι μετά θάνατον δια της ταφής, διότι μόνο τότε«επανερχομένου του σώματος εις την μητέρα γη, εύρισκε ησυχία». Ως χθονία δε την λάτρευαν, τελούσαν εορτές, εορτάζοντας την ίδια μέρα τα «γενέσια» και τα»νεκύσια»,(νέκυς = ο νεκρός, νεκροταφείον κ.λ.π.), προσφέροντας εναγίσματα (είδος θυσιών) και χοές (είδος σπονδών). ‘Εχυναν δηλαδή επί του εδάφους των τάφων, λάδι, κρασί, γάλα και μέλι με νερό. Μήπως το ίδιο δεν κάνουμε και εμείς σήμερα;

Τα σπήλαια, τα άδυτα, οι θολωτοί τάφοι, υπήρξαν οι λατρευτικοί χώροι της γης, παραπέμποντάς μας στην εικόνα της θήλειας μήτρας. ‘Ετσι λοιπόν απ’ την αυγή της ανθρώπινης έλλογης παρουσίας, η θηλυκή φύση και αρχή θεοποιήθηκε στο πρόσωπο της Μάννας Γης. Θεοποίησαν στη συνέχεια και τις ιδιότητες και τα γεννήματά της, τη φύση, τη βλάστηση, τον Πλούτο των γεωργικών αγαθών (και τότε πλούτος λογίζονταν μόνον αυτός), τη χλόη, τα ποτάμια, τις πηγές και τα δάση της. Νηρηίδες, Νεράιδες, Δρυίδες, νύμφες και πότνιες θεές τα ψύχωναν, τα προστάτευαν, έστηναν χορούς, ερωτεύονταν στα σκιερά δάση και στις νεροπηγές της, θεοί και θνητοί.

Επίσης η γη μας, η Γη μητέρα – Δήμητρα, λατρεύτηκε με την μέγιστη ιδιότητα μεταξύ των άλλων, της θεσμοφόρου, της νομοθέτιδος δηλαδή, της προστάτιδος των θεσμών του γάμου και της τεκνοποιίας, μαζί δε και της γεωργίας. Γιατί η γεωργία και ο γάμος – η οικογένεια, είναι οι σημαδιακοί κοινωνικοί και ηθικοί θεσμοί, που οδήγησαν και οδηγούν τον άνθρωπο από την ημιάγρια κατάσταση, στον πολιτισμό. Η καλή διάταξη των κοινωνιών και η σωστή λειτουργική τους διεργασία είναι συνέπεια της ανάπτυξης και υπάρξεως αυτών των θεσμών. Ο καθορισμός των αστικών νόμων ανάγεται, βεβαίως, όχι τυχαία, στη θεσμοφόρο Δήμητρα. «Οι Θείοι νόμοι» σύμφωνα με τα αρχαία μας κείμενα, ο μέγας θεσμός της Μητρότητας μαζί με τον άλλο μέγα θεσμό της γεωργικής τέχνης, στήριξαν και στηρίζουν ολόκληρο το ανθρώπινο επί της γης οικοδόμημα.

Κι εσείς οι Αγρότισσες, οι γυναίκες της Λευκάδος Γης, οι ευλογημένες Μάννες μας, είστε το ολοζώντανο παράδειγμα των θείων αυτών νόμων. Στα σεπτά σας ιερά χεροδάκτυλα και στην καρδιά σας, στηρίζεται η γένεση, η θρέψη της ζωής και η συνέχειά της…

«Τους θείους νόμους» και πάλι όχι τυχαία παρέλαβαν οι άνθρωποι, κατόπιν εντολής της Θεάς Δήμητρας, από τα χέρια του πρωτοευλογημένου γεωργού Τριπτολέμου, (ο τρίς φορές αρώσας την γην). Ο πρωτογεωργός Τριπτόλεμος, έγραψε περί γεωργίας και δίδασκε με το γραπτό και τον προφορικό του λόγο, περιηγούμενος τον κόσμο«περιερχόμενος την οικουμένη, εναερίω επί αμάξης„ μας παραδίδει η ιστορία. ‘Ετσι η Γη Μητέρα-Δήμητρα, έγινε η πρόξενος των μεγίστων αγαθών, δέχθηκε τις λαμπρότερες τιμές και γιορτές, όχι μόνο από τους Έλληνες αλλά και από όλους σχεδόν τους βαρβάρους. «Μεγίστων γάρ αγαθών ανθρώποις αιτίαν γενομένην επιφανεστάτην τυχείν τιμών και θυσιών … ου παρ’ Ελλησοι μόνον, αλλά και παρά πάσι σχεδόν τοις βαρβάροις, όσοι της τροφής εκοινώνησαν». (Διόδ. Σικελιώτης Στ. 67, 3).

Συνεχίζοντας όμως τα ετυμολογικά μας ταξίδια, ας γευτούμε λίγο και το μεγαλείο της πρωτογένειας της λέξης Γη. Κατά την επικρατέστερη ετυμολογική προσέγγιση, η λέξη Γη προέρχεται εκ του αρχαϊκού ρήματος Γω, το οποίον σημαίνει χωρώ, αλλά και γεννώ. ‘Ετσι η Γη ονομάστηκε έτσι, επειδή τα πάντα χωρούσαν επ’ αυτής ή επειδή τα πάντα γεννώνται εξ’ αυτής. Παρήχθησαν δε χιλιάδες παράγωγες λέξεις οικουμενικές και πανανθρώπινες, γηγενής, γεωργός (γη + έρyον), γεωργία, γεωπονία, γεωγραφία, γεωπέδιον -> γήπεδον, γεώμηλον κ.λ.π.

Ας σταθούμε όμως στο κάλλιστον των έρyων , στο έργον της γεωργίας, δηλ. την καλλιέργεια της γης. Σκεφτείτε άραγε είναι τυχαία η ονοματοδοσία της λέξης καλλιέργεια; Η γεωργία, η υψίστη αυτή τέχνη του κάλλιστου έργου, διαφυλάχθηκε και θα πρέπει να διαφυλάσσεται «ως κόρη οφθαλμού», ως θησαυρός αναντικατάστατος από γενιά σε γενιά. Η αντλούμενη εμπειρία του μακρινού παρελθόντος αναδεικνύει την παράδοση της γεωργικής τέχνης, ολοζώντανο βιβλίο στα αδρά, λιοψημένα χέρια των αγροτών ανθρώπων της γης.

Στην Ελλάδα εδώ και χιλιετίες η γεωργία έγινε επιστήμη. «Πασών επιστημών μήτηρ γεωργία εστί» μας λέγει ο Αριστοτέλης. Ο γεωργός – ποιητής Ησίοδος, έγραψε τα περί της γεωργίας στο διδακτικό του έπος, «Εργα και Ημέραι». Το Ησιόδειον άροτρο (αλέτρι) εξακολουθεί και σήμερα να είναι πρότυπον γεωργικόν εργαλείον μετά 30 αιώνες χρήσεως τουλάχιστον. Πατέρας της γεωργικής επιστήμης θεωρείται ο μαθητής του Σωκράτους, ο Ξενοφών. Ωραιότατο και διδακτικότατο είναι το εγκώμιον της γεωργίας στο οποίο φέρεται να λέγει ο Σωκράτης εις τον «Οικονομικόν» του, «ουδέ οι ευτυχέστεροι ημπορούν να απέχουν από την γεωργίαν… καλώς δε κ’ εκείνος όστις έφη την γεωργίαν των άλλων τεχνών μητέρα και τροφόν είναι… όπου δ’ αν αναγκασθή η γη χερσεύειν αποσβέννηται και αι άλλαι τέχναι σχεδόν τε κατά γην και κατά θάλατταν».

Η καλλίστη τέχνη του έργου της γεωργίας, είχε μεγάλη τιμή και υπόληψη και στα Ομηρικά έπη. Τα πλούσια καρποφόρα κτήματα και τα γεωργικά αγαθά εθεωρούντο ως ο πραγματικός πλούτος και την τέχνη της γεωργίας, εξασκούσαν ακόμα και οι ίδιοι οι βασιλείς. Ο Οδυσσέας προκαλώντας έναν εκ των μνηστήρων, λέγει: «αν θερίσουμε αδιακόπως … και οργώσουμε συναγωνιζόμενοι … τότε θα δεις πόσο εγώ θα σε ξεπεράσω…»

Ο Πλούτος (ο γεωργικός πλούτος, όπως σας προανέφερα) όχι τυχαία στην μυθολογία μας, αναφέρεται ως ο γυιός της γης και του Ιασίωνα, όπου μάλιστα η σύλληψή του έγινε από την θεά Δήμητρα σε τρεις φορές οργωσμένο χωράφι. Η αλληγορία του μύθου τούτου είναι πρόδηλη.

Η καλλιεργημένη γη, σε αντιδιαστολή με τα υπόλοιπα ονόματά της, ονομάζονταν άρουρα από την ρίζα αρ. Εμείς δε την λέμε πλέον άρουρα αλλά λέμε αρουραίος, αρακάς, άργιλος, αρόω = οργώνω, άροτρο, άρτος, Άργος και αγρός, αγρότης. Εξ αυτής της ρίζας ονοματοδοτήθηκαν και πλήθος χωρών, όπως Αρκαδία, Αραβία, Αρμενία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Άριος,κ.λ.π. Έτσι λοιπόν ο αγρός, ο αγρότης, η αγρότισσα βγαίνει ολοζώντανη και ακέραια μέσα απ’ την άρουρα γη, την καλλιεργημένη γη.

Αγρότη και αγρότισσα κατέχετε στα χέρια σας έναν άγραφο θησαυρό γνώσεων, παραδομένο από γενιά σε γενιά, αιώνες επί αιώνων… Ο πλούτος της τέχνης σας είναι ανεκτίμητος, δίνει απλόχερα το δώρο της ζωής, τρέφει και ανασταίνει κάθε γέννημα επί της γης. Εσύ Μάννα αγρότισσα, αφέντρα της γης και της ζωής, έχεις το χάρισμα της γέννας και της θρέψης, κουροτρόφος, πλουτοδότειρα.

Και εσύ ειδικά πάνσεπτη λευκαδίτισσα Μάννα αγρότισσα, σωστή δωρική κολόνα αρχαίου Ναού είσαι, ίδια κιστοφόρος Ελευσιανιακού Ιερού, γεννώσα, τρέφουσα και συντρέχουσα. Λεβεντόκορμη, ξάστερο βλέμμα, ποτέ κακόμοιρη και αξιολύπητη, με λόγο γλυκό στο στόμα, «καμάρ’ μου, ψ’χή μου». Λες και το χρώμα τ’ ορίζοντα γαληνεύει την καρδιά σου και την κάνει ν’ απλώνεται σ’ όλους περίσσια, σαν την θάλασσα που τριγυρίζει τη ματιά σου. Η συμμετρία των άστρων αποτυπώνεται στης τέχνης την αλήθεια, στον αργαλειό, στο κέντημα, στο λευκαδίτικο κέντημα. Χρυσές οι κλωστές, ακτινωτά τα σχήματα, σημαδεύουν το χρόνο και δίνουν διαστάσεις στη νόηση. Γυναίκα της Λευκάδος Γης, Μητέρα, ακάματη Κυρά, ολόιδια είσαι όπως και η Φύση.

Εσείς οι λευκαδίτισσες θειές με τ’ άξια χέρια της δουλειάς, οι αγρότισσες λευκαδίτισσες Μάννες, υπηρετείτε όσο κανένας άλλος τους θεσμούς της ζωντανής συνέχειας των πανάρχαιων πανανθρώπινων αξιών και παραδόσεων, της αγνής και καθάριας ζωής… Με το σταρένιο ψωμί των χεριών σας και την ορμήνια των θείων λόγων σας, ψυχοπιάνεται και βλασταίνει ο σπόρος της ζήσης, τρυφερά προφυλαγμένος στα φυλλοκάρδια της ψυχής σας, μέχρι να γενεί ήλιος λαμπρός, αντλώντας τις ηλιαχτίδες του απ’ το φως των ματιών σας. Και τα γεννήματά σας, σάρκα από την σάρκα σας, μοοχοβολούν το πάλεμα της αργασμένης σας καρδιάς, μπολιάζοντας την ζωή με τ’ άρωμα τ’ Απρίλη. Ευλογημένες να’στε όλες εσείς, Γυναίκες, Κόρες, Μάννες της Λευκάδος Γης, σας προσκυνώ και εγώ συνέχειας παιδί …

Ο τελευταίος μύστης, ο λευκάδιος ποιητής Α. Σικελιανός, προείδε την σημαντικότητα του συμβολισμού της θήλειας ενότητας αρχής και ύμνησε με τους προφητικούς του λόγους, όσο κανένας άλλος την Μητρότητα και τον Αγροτισμό: «Γιατί η Μητρότητα και ο αγροτισμός απ’ τα πανάρχαια χρόνια έκλειναν μέσα τους τον ίδιο ζωτικό καθολικό προορισμό». Για την Γη, την ύπαιθρο χώρα, επισημαίνει: «Η Γη δεν είναι μονάχα το βάθρο αυτής της ηθικής και της πνευματικής εξελίξεως μας μέσα στο παγκόσμιο περιβάλλον … η γη είναι ο άνθρωπος ο ίδιος. Περιττό είναι να ζητούμε έξω απ’ αυτή τον Ουρανό ή τον Άδη αν δεν τα βρούμε απάνω της ακέρια. Για εκείνους που περιφρονήσανε τη Γη και θεωρήσανε ταπεινωμένο τον εαυτό τους επειδή ήταν πλάσματά της, θάπρεπε να υπενθυμίζεται διαρκώς πως η πνευματική και ψυχική ζωή τους, ως την ώρα που κλείσανε τα μάτια, καθορίζονταν αδιάκοπα από εκείνη «.

Και συνεχίζει στις ομιλίες της ημιτελούς «Ελευσίνιας Διαθήκης», αποτυνώμενος στον γεωργό: «Γεωργέ, μην αφήνεις τα παιδιά σου να αυτομολούνε προς τα κέντρα, που η ζωή είναι σφραγισμένη απ’ άκρη σ’ άκρη απ’ την σφραγίδα της πολιτικής και της ηθικής υπερδουλείας, της δουλείας που ακριβώς καλείσαι σήμερα ο αδρότερος μέσα στον κόσμο. Η ζωντανή αποστολή σου είναι η ουσιαστικότερη που υπάρχει σήμερα στη ζωή».

Λόγια σοφά και προφητικά, ειπωμένα πριν 70 χρόνους περίπου, τότε που το αγροτικό ζήτημα και η ερήμωση της υπαίθρου δεν είχε ακόμα τις διαστάσεις που έχει σήμερα. Σήμερα δυστυχώς όσο ποτέ άλλοτε ο αγρότης, ο «αδρότερος που υπάρχει στον κόσμο», χλευάζεται απ’ τους ανίδεους, ασεβείς και ανιστόρητους γραφειοκράτες των ανήλιαγων πόλεων, ως άξεστος, χωριάτης, βλάχος, επαρχιώτης…

Το αγροτικό ετήσιο εισόδημα ολοένα και συρρικνώνεται και οι επιταγές της επίσημης πολιτείας επιβάλλουν τον συνεχή περιορισμό του αριθμού των αγροτών μας. Ο αγρότης Έλληνας, αυτός ο πραγματικός άρχοντας, γιατί όποιος κατέχει γη είναι άρχοντας, ο ελεύθερος και ο αδέσμευτος απ’ την δουλεία της εξάρτησης της μισθωτής εργασίας του μεροκάματου, αναγκάζεται να εγκαταλείπει το βιός του, τον πλούτο του και να φεύγει μετανάστης, κυνηγώντας μια καλύτερη μοίρα και από παραγωγικός, καταντάει μη παραγωγικός, ουραγός και ψωμοζύτης.

‘Ετσι δια του αστικού υπερσυγκεντρωτισμού, ερημώνεται η ύπαιθρος Ελλάδα χώρα. Εμείς εδώ στην ορεινή Λευκάδα, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες το ζήσαμε και το ζούμε πολύ έντονα το πρόβλημα, και έτσι λοιπόν ο στυλοβάτης παραγωγός γεωργός και κτηνοτρόφος γίνεται κι αυτός με τη σειρά του υπερκαταναλωτής των πολυεθνικών, των πολυδιαφημισμένων εισαγομένων προϊόντων της μιας χρήσης…

Τα μεταλλαγμένα δημητριακά, το κονσερβαρισμένο γάλα και το κρέας των τρελαμένων ζώων, γεμίζουν τα ράφια της πολυεθνικής αλυσίδας και του πιο απομεμακρυσμένου μισοερημωμένου χωριού μας δυστυχώς… Η άλλοτε ιερότητα και ο σεβασμός που αντιμετωπίζονταν οι δουλευτές της γης και η ίδια η Μάννα Γη, μας περίσσεψαν… Ο γεωργικός πλούτος της Μάννας Γης μεταλλάσσεται καθημερινώς και μαζί μ’ αυτόν οι παραδόσεις μας, οι αξίες μας, τα όνειρά μας. Η Γη μας η ευρύστερνος ξεψυχάει απ’ την μόλυνση, απ’ την εγκατάλειψη, η θάλασσα, ο αέρας, το έδαφος, το υπέδαφός της, ολοένα και περισσότερο μολύνονται…

Παραπλανημένοι μεν, συνυπεύθυνοι δε γιατί τους αφήνουμε να μας αλώνουν κάθε μέρα και πιο πολύ, καταντήσαμε να μην επιτρέπεται να τρυπώσουμε στην αγκαλιά της . Πού χωράει το ευρύστερνος αλήθεια; Τόσο τοις % τοξικά, ραδιενέργεια, υδρογονάνθρακες, ράδιο, πλουτώνιο, υπεριώδης ακτινοβολία και τόσα άλλα συναφή. ‘Ηδη από τον καθημερινό και ανελέητο βιασμό της φύσης έχουμε αλλαγή του κλίματος, ραγδαία αύξηση καρκινογενέσεων…

Ξεχάσαμε ή μάλλον μας προέτρεψαν να ξεχάσουμε ότι είμαστε γεννήματα, παιδιά της Μάννας Γης, ξεπουλήσαμε και ξεπουλάμε την ευρωστία μας, την υγεία μας, τα αισθήματά μας, την ίδια μας τη φωνή και καταντήσαμε ξεκομμένοι και μοναχικοί, αμπαρωμένοι γεμάτοι φόβους και ανασφάλειες, να ζούμε στις ρυπασμένες πόλεις, δίχως τον ήλιο και τη βροχή να ραντίζουν φως και ελπίδα τα πρόσωπα μας.

Εμείς οι σημερινοί ένοικοι, οι κατοικούντες την Γη, τρεφόμενοι και ζώντες απ’ αυτή, πόσο την σεβόμαστε; Πόσο την σεβόμαστε, την προστατεύουμε, για να προστατέψουμε την ίδια μας τη ζωή σε τελευταία ανάλυση;

‘Ισως η ανθρωπότητα και η γη μας να μην έχει βρεθεί ποτέ άλλοτε σε τέτοια κατάσταση μόλυνσης του περιβάλλοντος. Πού χωράνε να ζήσουν άραγε οι Νηρηίδες, οι Δρυίδες, οι νεράιδες, οι πότνιες θεές; Σε ποια καθάρια νερά θε να λουστούv και σε ποια πυκνόφυλλα δάση θε να κρυφτούν γεμάτες χάρη, έρωτα και φως;

Αν δεν νιώσουμε σάρκα, κομμάτι αυτής της Γης, της φύσης που μας περιβάλλει, αν έστω και αργά δεν αντισταθούμε στους αχόρταγους αλαζονικούς καπηλευτές της γης μας, θα καταστραφούμε… Η μωρία, ο σκοταδισμός, τα πρόσκαιρα υλικά συμφέροντά τους πρέπει να ξεσκεπαστούν και οι πανάρχαιες ελληνικές λέξεις αντίστοιχα να αποκτήσουν την αληθινή τους διάσταση, το αληθινό τους νόημα της γνώσης και της υγιούς σκέψης, για να οδηγηθούμε κάποτε στην ανάπαυση της ψυχής μας, τρυπωμένοι στην ζεστή αγκαλιά της Μάννας Γης…

Η ζωντανή αποστολή σου αγρότη είναι η ουσιαστικότερη που υπάρχει σήμερα στη ζωή, λέμε και εμείς με την σειρά μας. Και συ λευκαδίτισσα αγρότισσα, με το καθάριο πρόσωπο ανταμωμένο με τ’ αργασμένα χεροδάκτυλά σου, ας γίνεις φωτεινό ορόσημο στις μέρες μας, γιατί είσαι ολόιδια η Μάννα Γη…

https://ioannakokla.wordpress.com

Πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο της Ακρόπολης η λαμπρή τιμητική εκδήλωση με θέμα «Η Λευκάδα τιμά τον ΒΙΛΧΕΛΜ ΝΤΑΙΡΠΦΕΛΝΤ, τον μεγάλο Γερμανό Αρχαιολόγο, τον μεγάλο Φιλέλληνα» 01/12/2017 ΠΗΓΗ: ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ

Με εξαιρετική επιτυχία και απήχηση σε όλη την Ελλάδα, πραγματοποιήθηκε το πρωίτης Κυριακής 26 Νοεμβρίου 2017 στο Μουσείο της Ακρόπολης στην Αθήνα, η λαμπρή εκδήλωση που συνδιοργάνωσε το Επιμελητήριο Λευκάδας και ο Σύλλογος για τον Πολιτισμό και το Περιβάλλον Νυδρίου Βίλχελμ Νταίρπφελντ, ως φόρο τιμής στον Αρχαιολόγο που συνέδεσε άρρηκτα το όνομα του με το νησί της Λευκάδας, Βίλχελμ Νταίρπφελντ.

Η εκδήλωση η οποία είχε τεθεί υπό την αιγίδα των Υπουργείων Πολιτισμού και Αθλητισμού, Τουρισμού και της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδας, πραγματοποιήθηκε στην κατάμεστη από ακροατές αίθουσα εκδηλώσεων του Νέου Μουσείου της Ακροπόλεως. Παρόντες ήταν: η ακόλουθος της Γερμανικής Πρεσβείας στη χώρα μας, καθώς και εκπρόσωποι της Πολιτικής, Επιχειρηματικής, Επιστημονικής και Ακαδημαϊκής Κοινότητας της Χώρας.



Στην χαιρετιστήρια ομιλία του ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Λευκάδας, κ. Σωτήρης Σκιαδαρέσης, τόνισε πως η σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο πολιτισμό και στο τουρισμό επιβάλλεται να τροφοδοτείται συνεχώς με νέα στοιχεία και δράσεις.

Ανέφερε δε πως, "για τη Λευκάδα αλλά και όλους του Λευκάδιους ο διάσημος γερμανός επιστήμονας θεωρείται ένας εντελώς δικός τους άνθρωπος, άρρηκτα συνδεδεμένος με την ιστορία της. Και μάλιστα ήρθε η στιγμή να τον αναδείξει εκ νέου με έναν ιδιαίτερο τρόπο και να γίνει ευρύτερα γνωστός για ….το όνειρό του, την Ιθάκη του. Για εμάς τους Λευκαδίτες ο Βίλχελμ Νταίρπεφλντ αποτελεί το όνομα και το μύθο ταυτόχρονα. Και για το λόγο αυτό το ζήτημα της συνέχισης των εργασιών ανασκαφής προκειμένου να προκύψουν οι ατράνταχτες αποδείξεις πως η Λευκάδα είναι η Ομηρική Ιθάκη, παραμένει επίκαιρο και πάντα σημαντικό… Θα ήθελα, επίσης, να προσθέσω ότι εξίσου σημαντικό είναι η σχέση αυτή να γίνει ευρύτερα γνωστή τόσο στις νεότερες γενιές όσο και σε όσους δε γνωρίζουν. Θεωρούμε ότι η δημιουργία ενός Κέντρου Πολιτισμού στο Νυδρί Λευκάδος αλλά και η ανέγερση ενός μνημείου ισάξιου του μεγέθους του ονόματος του θα καλύψει την ανάγκη αυτή και ταυτόχρονα θα λειτουργήσει και ως σημείο συνάντησης της επιστήμης με το ευρύ κοινό".

Τέλος ο κ. Σκιαδαρέσης περιγράφοντας την "επόμενη μέρα" καθώς η συγκεκριμένη εκδήλωση είναι η αρχή σχετικών δράσεων, τόνισε: " Το Επιμελητήριο Λευκάδας χαιρετίζει την σημερινή εκδήλωση και ελπίζει να ευοδωθεί, να αποτελέσει εφαλτήριο για νέες έρευνες, αναζητήσεις και ανασκαφές στο νησί αλλά και να θέσει τις βάσεις για τον επαναπροσδιορισμό μιας άλλης πτυχής του νησιού ως τουριστικού προορισμού, αυτή του αρχαιολογικού αλλά και εκπαιδευτικού προορισμού.



Στην εκδήλωση υπήρξε άριστος αρωγός του Επιμελητηρίου Λευκάδας, ο Σύλλογος για τον Πολιτισμό και το Περιβάλλον Νυδρίου Βίλχελμ Νταίρπφελντ, η Πρόεδρος του οποίου, κυρία Ελένη Βερυκίου, συντόνισε με άψογο τρόπο την διαδικασία.

Στην εκδήλωση μίλησαν ως κύριοι ομιλητές οι:

Νώντας Γαζής, Ερευνητής, Θέμα: Η Λευκάδα, Ομηρική Ιθάκη:

H θεωρία του Βίλχελμ Νταίρπφελντ -oμηρική γεωγραφία και ένα επιτακτικό αίτημα ανασκαφής

Δρ. Θεόδωρος Γιαννόπουλος, Δρ. Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών. Πρόγραμμα «Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό» με θέμα "W. Dörpfeld: Λευκάδα-oμηρική Ιθάκη: επιστημονικά και πολιτισμικά διδάγματα",

Δρ. Εμμανουήλ Κορρές, Θέμα:" Ο W. Dörpfeld και η aθηναϊκή ιστορική τοπογραφία", Δρ. Αρχιτέκτων-Μηχ. ΕΜΠ, Dr. Ph. h.c. FU Berlin, Ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ, Τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου

Στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης παρουσιάστηκε:

Βίωμα Νταίρπφελντ στη Λευκάδα- Η ιστορία μιας λαϊκής αφήγησης: Οικογένεια Στεριώτη

Δήμητρα Καββαδά, Λευκαδία ζωγράφος ο νέος κρίκος της λαϊκής αφήγησης το αιώνιο αγκάλιασμα

Αφηγητές οι ηθοποιοί: Άγγελος Αντωνόπουλος, Δημήτρης Βερύκιος, Βάνα Πεφάνη

Κείμενα-Επιμέλεια: Ελένη Βερυκίου, Πρόεδρος του Συλλόγου για τον Πολιτισμό και το Περιβάλλον Νυδρίου "Βίλχελμ Νταίρπφελντ. Φωτογραφικό υλικό από το αρχείο του αρχαιολόγου: Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο.

Το παράδειγμα: Έλενα Χαμαλίδη- Επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Εικόνας

και Ήχου - Ιόνιο Πανεπιστήμιο - Ιστορία της Τέχνης.



Παρουσίαση της γλυπτικής σύνθεσης:

Βίλχελμ Νταίρπφελντ - Νόστος του Ιταλού καλλιτέχνη και αρχιτέκτονα Francesco Risola

Πολυχώρος “Wilhelm Dörpfeld” στο Νυδρί: ένα μεγάλο εγχείρημα - μία σύντομη αναφορά από τον Σύλλογο “Βίλχελμ Νταίρπφελντ”.



Στην εκδήλωση απεύθυναν χαιρετισμούς οι:

Σωτήρης Σκιαδαρέσης, Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Λευκάδας,

Ελένη Βερυκίου, Πρόεδρος Συλλόγου για τον Πολιτισμό και το Περιβάλλον Νυδρίου Βίλχελμ Νταίρπφελντ

Κωνσταντίνος Δρακονταειδής, Δήμαρχος Λευκάδας & Πρόεδρος Πνευματικού Κέντρου Λευκάδας,

Αθανάσιος Μελάς, Πρόεδρος Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών

Κωνσταντίνος Δούκας, ομηριστής συγγραφέας – δημοσιογράφος

Ελληνικό Σχολείο του Wuppertal, τον χαιρετισμό διάβασε η ηθοποιός κυρία Βάνα Πεφάνη, όπως επίσης και τον χαιρετισμό του γυμνασίου W. Dörpfeld του Wuppertal,

PD Dr Reinhard Senff, επιστημονικός διευθυντής του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αθηνών και διευθυντής της Ανασκαφής ΓΑΙ στην Ολυμπία.

Dr Thomas Greve, Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της DSA-Γερμανικής Σχολής Αθηνών – DÖRPFELD GYMNASIUM.

Κωνσταντίνος Γαλάνης, Πρόεδρος του Συλλόγου αποφοίτων Γερμανικής Σχολής Αθηνών

To Επιμελητήριο Λευκάδας, μεταξύ των υπολοίπων δραστηριοτήτων του, μεριμνά ως φορέας τουρισμού για την προώθηση του τουριστικού προϊόντος της περιοχής. Θεωρούμε ότι το νησί μας πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του εποικοδομητικού και πολιτισμικού τουρισμού και η διοίκηση του φορέα με κάθε δυνατή ενέργεια θα συμβάλλει στο εγχείρημα αυτό.

Για το Δ.Σ.

O Πρόεδρος

Σωτήρης Σκιαδαρέσης

http://www.lefkadachamber.gr/

Διαβάζοντας μια παλιά φωτογραφία (Βίλχελμ Ντέρπφελντ)

Βιολέττα Σάντα • 14 Μαΐου 2015




Οι φωτογραφίες που παρουσιάζουμε παρακάτω έχουν Γερμανική προέλευση και σημείο αναφοράς το μέρος εκείνο της Λευκάδας που έζησε και θάφτηκε ο μεγάλος Γερμανός αρχαιολόγος Wilhelm Dörpfeld, κοντά στο εκκλησάκι της Αγίας Κυριακής.

Να θυμίσουμε ότι ο Wilhelm Dörpfeld πέθανε την Άνοιξη του 1940 και επέλεξε τον χώρο για την τελευταία του κατοικία, έτσι ώστε να ατενίζει αιώνια την Ιθάκη του. Ο πόλεμος τον βρήκε στην Γερμανία. Σε ηλικία 87 ετών φεύγει μέσα στον πόλεμο για να γυρίσει για τελευταία φορά στην Λευκάδα. Η τελευταία καταγραφή στο αυτοβιογραφικό του ημερολόγιο λέει: 27 Οκτωβρίου 1939 άφιξη στον Νυδρί με το φως του φεγγαριού. Λίγους μήνες αργότερα, Μεγάλη Παρασκευή, 25 Απριλίου του 1940, πεθαίνει.



Η ημερομηνία που αναγράφεται στο πίσω μέρος των φωτογραφιών είναι 9/4/44 ή 4/9/1944 ανάλογα που τίθεται η ημερομηνία. Τις έχει τραβήξει Γερμανός στρατιώτης από το 734 σύνταγμα.

Οι Γερμανοί κατέλαβαν τη Λευκάδα στις 11/9/1943 και έφυγαν στις 12/9/1944. Πιο πιθανή ημερομηνία να τραβήχτηκαν οι φωτογραφίες είναι λοιπόν 4/9/1944 λίγες μέρες πριν φύγουν οι Γερμανοί από το νησί.Ο τάφος του Wilhelm Dörpfeld όπως ήταν τότε

Το σπίτι που έμενε ο μεγάλος αρχαιολόγος. Υπήρχε και κατοικούνταν μέχρι τη δεκαετία του ’70 όπου και καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά.Μνημείο ονομάζεται στις φωτογραφίες αυτή η στήλη που υπάρχει και σήμερα. Βρίσκεται κοντά στο σπίτι που ζούσε ο Dörpfeld και κατασκευάστηκε όσο ζούσε. Στη φωτογραφία εικονίζεται μια παρέα Γερμανών στρατιωτών.

Μάθαμε για την ύπαρξη της στήλης – μνημείο, μόλις σήμερα. Βρίσκεται σε περιφραγμένο και ιδιωτικό χώρο. Φτάσαμε μέχρι εκεί και τη φωτογραφήσαμε. Είναι πιθανόν κατασκευασμένη με πέτρες και επικαλυμμένη με μπετό, όπως μας πληροφόρησε ο συνοδός μας.


Επάνω της είναι χαραγμένα: «Μνημείο Οδυσσέως Βράχος Νυμφών Ομηρική Ιθάκη». Η θέα από εκείνο το σημείο είναι συναρπαστική, τόσο, που σου κόβει την άνασσα.

Δεν γνωρίζουμε τι απογίνανε εκείνοι οι Γερμανοί στρατιώτες που το 1944 επισκέφτηκαν και φωτογραφήθηκαν στο χώρο που έζησε και θάφτηκε ο μεγάλος συμπατριώτης τους αρχαιολόγος. Η Γερμανία καρτέρευσε έξι σχεδόν μήνες αργότερα.





Είναι όμως τόσο επιβλητικός ο χώρος, είναι τόσο μοναδικό το θέαμα, είναι τόση η ομορφιά του τοπίου, είναι τόσο μεγάλο το βάρος που κουβαλάει, που θέλουμε να πιστεύουμε πως χαράχτηκε ανεξίτηλα στις ψυχές τους!

Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Λευτέρη Στεργιώτη για τη Βοήθεια.http://aromalefkadas.gr

Η Λευκαδίτικη φορεσιά στο Μουσείο της Ακρόπολης Βιολέττα Σάντα • 26 Νοεμβρίου 2017

Το Επιμελητήριο Λευκάδας και ο Σύλλογος Νυδρίου «Βίλχελμ Νταίρπφελντ» πραγματοποίησαν την Κυριακή 26 Νοεμβρίου το πρωί, εκδήλωση στο Μουσείο της Ακρόπολης, αφιερωμένη στον μεγάλο Γερμανό αρχαιολόγο και φιλέλληνα Βίλχελμ Νταίρπφελντ.

Τα κορίτσια του συλλόγου Λευκαδίων Ηλιούπολης φορώντας τις παραδοσιακές λευκαδίτικες φορεσιές πλαισίωσαν την εκδήλωση και φωτογραφήθηκαν στο μουσείο της Ακρόπολης δίπλα στις Καρυάτιδες.

Φωτογραφίες Πέτρος Μήτσου

http://aromalefkadas.gr/

Ο Όμηρος και το ομηρικό ζήτημα (Μέρος Α’) Ο Όμηρος και το ομηρικό ζήτημα (Μέρος Β’)

Αρχαία ελληνική λογοτεχνία:




Ο Όμηρος συγκαταλέγεται δικαίως στις μεγαλύτερες προσωπικότητες της παγκόσμιας λογοτεχνίας

Όπως αναφέρθηκε και στο τέλος του προηγούμενου άρθρου μας (Το υπόβαθρο της ελληνικής λογοτεχνίας, Μέρος Β'), προπλάσματα των ομηρικών ποιημάτων υπήρχαν αιώνες πριν από τη γένεση της Ιλιάδας και της Οδύσσειας στην Ελλάδα και στα μικρασιατικά παράλια που είχαν αποικιστεί από Έλληνες.

Το ηρωικό έπος πριν από τον Όμηρο, η προομηρική ηρωική ποίηση, δεν ήταν ποίηση αποκρυσταλλωμένη διά παντός, ένα κείμενο έτοιμο εκ των προτέρων, που απλώς επαναλαμβανόταν, αλλά μια προφορική απαγγελία, ένα τραγούδι, ένας κόσμος προφορικής σύνθεσης, που ο προομηρικός αοιδός διαρκώς τροποποιούσε και αναμόρφωνε.

Σημείο καμπής στην ελληνική πνευματική ζωή αποτέλεσε ο αιώνας του Ομήρου —με σχετική βεβαιότητα, ο 8ος αιώνας π.Χ.—, καθώς απελευθέρωσε τις δυνάμεις που ήταν εγκλωβισμένες στους σκοτεινούς χρόνους και χάραξε μια νέα εξελικτική πορεία.

Μάλιστα, παρά το γεγονός ότι η εξέλιξη αυτή, ήδη από τους Αρχαϊκούς Χρόνους, ξεπέρασε τα σύνορα του πνευματικού κόσμου του έπους, ο Όμηρος παρέμεινε για τους Έλληνες κάθε εποχής, σε πολλούς και σημαντικούς τομείς του πνευματικού βίου τους, ο ζωογόνος αέρας, η πρωινή δροσιά, η ανεπιτήδευτη φυσικότητα.

Οι Έλληνες ήξεραν από στήθους μεγάλα τμήματα των ομηρικών επών και τα θεωρούσαν όχι μόνο σύμβολα του ηρωικού πνεύματος και της ενότητας του ελληνικού κόσμου, αλλά και πανάρχαιη πηγή ηθικής αγωγής.

Ο Όμηρος συγκαταλέγεται δικαίως στις μεγαλύτερες προσωπικότητες της παγκόσμιας λογοτεχνίας, καθώς τα έπη του αποτέλεσαν τη βάση της ελληνικής παιδείας και του ελληνικού πολιτισμού καθ’ όλη τη διάρκεια των Κλασικών Χρόνων, αλλά και τη ραχοκοκαλιά της ανθρωπιστικής παιδείας έως την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την περίοδο εξάπλωσης του χριστιανισμού.

Εξάλλου, τα ομηρικά έπη, είτε έμμεσα (μέσω της Αινειάδας του Βιργιλίου, η οποία είχε πλαστεί κατά τα πρότυπα της Ιλιάδας και της Οδύσσειας) είτε άμεσα (μέσω της αναβίωσής τους από τη βυζαντινή παιδεία και της μετέπειτα μετακένωσής τους στην Ιταλία από έλληνες λογίους), άσκησαν βαθιά επίδραση στον πολιτισμό της Ιταλικής Αναγέννησης, συνέβαλαν δε μέχρις ενός σημείου στη διαμόρφωση των ιδεών και των προτύπων της Δύσης στους Νεότερους Χρόνους.

Βαγγέλης Στεργιόπουλος
in.gr

Ο Όμηρος και το ομηρικό ζήτημα (Μέρος Β’)

Οι εικασίες για τον τόπο καταγωγής του

Αρχαία ελληνική λογοτεχνία: Ο Όμηρος και το ομηρικό ζήτημα (Μέρος Β’)

Ο Όμηρος γεννήθηκε πιθανώς στην Ιωνία, στο κεντρικό τμήμα των μικρασιατικών παραλίων 

Πέπλο μυστηρίου καλύπτει τη μορφή του Ομήρου, του επικού ποιητή στον οποίον αποδίδονται τα δύο μεγάλα αρχαία ελληνικά έπη, η Ιλιάδα (Ιλιάς) και η Οδύσσεια. Ελάχιστα είναι γνωστά για τον Όμηρο, ενώ μυθοπλαστικές διηγήσεις, μύθοι και θρύλοι για το βίο και το θάνατό του, κυκλοφορούσαν ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ.

Ο Ηρόδοτος, ο «πατέρας της ιστορίας», υποστήριζε τον 5ο αιώνα π.Χ. ότι ο Όμηρος —σύμφωνα με την παράδοση, ένας τυφλός γέροντας, που περιπλανιόταν από πόλη σε πόλη απαγγέλλοντας τα ποιήματά του— καταγόταν από τη Μικρά Ασία και είχε ζήσει 400 χρόνια πριν από αυτόν.

Σε ό,τι αφορά την εποχή κατά την οποία πραγματοποιήθηκε η σύνθεση των ομηρικών επών, φαίνεται εύλογο να συμπεράνει κανείς, συνεκτιμώντας τα υφολογικά και μετρικά χαρακτηριστικά τους, το γλωσσικό και υλικό υπόβαθρό τους, ότι αυτή έλαβε χώρα τον 8ο αιώνα π.Χ. — η Ιλιάδα μπορεί να τοποθετηθεί περί τα μέσα του, η δε Οδύσσεια πιθανώς στα τέλη του.

Οι πρώτες έμμεσες αναφορές στον Όμηρο και αποσπάσματα από τα ποιήματά του απαντούν πρώτη φορά περί τα μέσα του 7ου α ιώνα π.Χ. Ο Αρχίλοχος, ο Αλκμάν, ο Τυρταίος, η Σαπφώ και άλλοι ποιητές του 7ου και του 6ου αιώνα π.Χ. προσάρμοσαν το λεκτικό και το μέτρο του Ομήρου στους δικούς τους ποιητικούς στόχους και ρυθμούς. Την ίδια περίοδο σκηνές από επεισόδια των ομηρικών επών απεικονίστηκαν σε έργα τέχνης.

Πολλές ελληνικές πόλεις έριζαν περί της καταγωγής του Ομήρου, αλλά σε κανέναν τόπο δεν υπήρξε κάποια αυθεντική τοπική ανάμνηση για έναν άνθρωπο που πρέπει να ήταν διάσημος στην εποχή του.

Πάντως, η γενική πεποίθηση ότι ο Όμηρος γεννήθηκε στην Ιωνία, στο κεντρικό τμήμα των μικρασιατικών παραλίων, αποτελεί κατά τα φαινόμενα μια λογική εικασία, καθώς στα ίδια τα ομηρικά έπη επικρατεί η ιωνική διάλεκτος. Επίσης, η άποψη ότι το Ανατολικό Αιγαίο ήταν το περιβάλλον στο οποίο έδρασε εν γένει ο Όμηρος ενισχύεται από συγκεκριμένες τοπογραφικές αναφορές στην Ιλιάδα.

Πέραν των προαναφερθέντων, από τις αρχαίες πηγές εξάγεται ότι οι Ομηρίδες (Ομηρίδαι), απόγονοι του Ομήρου, όπως τουλάχιστον διατείνονταν οι ίδιοι, ζούσαν στην ιωνική Χίο. Σύμφωνα μάλιστα με μια ευρέως διαδεδομένη αντίληψη, οι εν λόγω ραψωδοί του 6ου αιώνα π.Χ., που απήγγελλαν και διέδιδαν τα ποιήματα του Ομήρου, ήταν εκείνοι που εισήγαγαν την Ιλιάδα και την Οδύσσεια από την Ιωνία στη Χίο, την πατρίδα τους, και από εκεί στον υπόλοιπο ελληνικό κόσμο.

Αρχαία ελληνική λογοτεχνία: Ο Όμηρος και το ομηρικό ζήτημα (Μέρος Α')

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

in.gr

Οι ρίζες του Πολιτισμού της Δύσης (Μέρος Α’)

in.gr »


Οι ρίζες του πολιτισμού της Δύσης  Αρχαία ελληνική λογοτεχνία:

Μυκήνες, ο Θησαυρός του Ατρέως

Οι ιστορικές έρευνες έχουν δείξει ότι πίσω από την εκτυφλωτική λάμψη των ομηρικών επών, τα οποία θεωρούμε ως αφετηρία της ελληνικής λογοτεχνίας, υφίσταται το θολό περίγραμμα μίας περίπου χιλιετίας ελληνικής ιστορίας.

Αν και δεν είμαστε σε θέση να ορίσουμε επακριβώς τη χρονική στιγμή κατά την οποία εμφανίστηκαν στη Νότια Βαλκανική τα πρώτα μεταναστευτικά κύματα από ελληνικές φυλές που ήταν εγκατεστημένες στο βορρά, μπορούμε να την τοποθετήσουμε μετά σχετικής βεβαιότητας στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ.

Οι έλληνες εισβολείς δεν ήταν οι πρώτοι που εγκαταστάθηκαν σε αυτήν τη γη, στην οποία οι δρόμοι των μεταναστεύσεων ήταν χαραγμένοι εκ των προτέρων λόγω του έντονου γεωγραφικού αναγλύφου. Όπως φανερώνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα, οι μετανάστες συνάντησαν αρχαίους πολιτισμούς που βρίσκονταν σε ακμή.

Η ανάμειξη των ινδοευρωπαίων μεταναστών με τους ξένους λαούς (Πελασγούς, Κάρες, Λέλεγες κ.ά.) που βρήκαν στη Νότια Βαλκανική επηρέασε τη γένεση του ελληνικού λαού. Και κάτι ακόμη σημαντικότερο: η συνάντηση και αλληλεπίδραση των δύο αυτών μερών, στην οποία οφείλεται και το πλήθος των αντινομιών που χαρακτήριζαν την πνευματική ζωή των Ελλήνων, υπήρξε ένα γεγονός καθοριστικής σημασίας, που δημιούργησε τις προϋποθέσεις για τη διαμόρφωση του πολιτισμού της Δύσης.

Από τα μέσα του 16ου αιώνα π.Χ. καθίσταται φανερός ένας πρώιμος ελληνικός πολιτισμός, ο αποκαλούμενος μυκηναϊκός, που βρισκόταν κάτω από την ισχυρή επίδραση του πλούσιου και ξενότροπου πολιτισμού της θαλασσοκράτειρας μινωικής Κρήτης.

Υπεύθυνοι για την καταστροφή του μυκηναϊκού κόσμου γύρω στο 1200 π.Χ., περίπου διακόσια χρόνια μετά τον αφανισμό του μινωικού πολιτισμού, θεωρήθηκαν επί μακρόν οι Δωριείς (είναι γνωστή σε όλους η λεγόμενη κάθοδος των Δωριέων, η μεγάλης κλίμακας μετανάστευσή τους προς νότον).

Όμως, ολοένα και περισσότερο τείνει να επικρατήσει στην εποχή μας η άποψη ότι οι Δωριείς εισέδυσαν στις μετέπειτα εστίες τους ως απλοί ακόλουθοι των βαρβαρικών φυλών που εισέβαλαν περί το 1200 π.Χ. στην Ανατολική Μεσόγειο, σπέρνοντας τον τρόμο και τον όλεθρο έως τα σύνορα της Αιγύπτου και της Μεσοποταμίας.

Αυτοί οι βόρειοι λαοί, που είναι δύσκολο να προσδιοριστούν από εθνικής απόψεως, όχι μόνον υπέταξαν το κράτος των Χετταίων στην Ανατολή αλλά και προετοίμασαν πιθανώς το τέλος των κέντρων της ελληνικής ζωής στη 2η χιλιετία π.Χ.

Την καταστροφή του μυκηναϊκού πολιτισμού ακολούθησαν σκοτεινοί αιώνες, για τους οποίους δε γνωρίζουμε παρά ελάχιστα πράγματα. Όμως, στην προαναφερθείσα εισροή ελληνικών φυλών βρισκόταν η αφετηρία μιας εξελικτικής διαδικασίας που επέπρωτο να φέρει, στον 8ο αιώνα π.Χ., την τελείωση του γεωμετρικού ρυθμού και την ακμή της επικής ποίησης.

Βαγγέλης Στεργιόπουλος


in.gr

http://news.in.gr/culture/article/

Αρχαία ελληνική λογοτεχνία: Το υπόβαθρο της ελληνικής λογοτεχνίας (Μέρος Β’)

Το μυκηναϊκό ανάκτορο του Νέστορος κοντά στη Χώρα Τριφυλίας, όπου βρέθηκαν πινακίδες με κείμενα Γραμμικής Β γραφής 

in.gr

Δύο γεγονότα της προομηρικής εποχής δημιούργησαν ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ελληνική λογοτεχνία: η γένεση της ελληνικής γραφής και η δημιουργία του ελληνικού μύθου.

Από τη μια πλευρά, γνωρίζουμε ότι ο μυκηναϊκός κόσμος χρησιμοποίησε στο β’ μισό της 2ης χιλιετίας π.Χ. τη Γραμμική Β γραφή, ένα σύστημα συλλαβικών συμβόλων που εξελίχθηκε από την παλαιά κρητική γραφή (Γραμμική Α), προκειμένου να αποδοθούν, έστω και με πολύ άκομψο τρόπο, ελληνικές λέξεις.

Η γνώση αυτού του ανεπαρκούς για τις ανάγκες της ελληνικής γλώσσας συστήματος γραφής χάθηκε προφανώς με την καταστροφή που επέφερε η μετανάστευση των Δωριέων. Οι Έλληνες, αναγκασμένοι να ξεκινήσουν και σε αυτό το πεδίο από την αρχή, έφθασαν τελικά στην ανακάλυψη της ελληνικής φθογγικής γραφής, ενδεχομένως στο α’ μισό του 9ου αιώνα π.Χ.

Από την άλλη πλευρά, οι γνωστοί ελληνικοί θρύλοι διαμορφώθηκαν, σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, ανάμεσα στο 12ο και τον 8ο αιώνα π.Χ. Οι μύθοι των Ελλήνων, καρπός της ένωσης ινδοευρωπαϊκών και μεσογειακών στοιχείων, αλλά και της επίδρασης των αρχαίων πολιτισμών της Ανατολής, επηρέασαν καθοριστικά την ελληνική ποίηση τόσο στη θεματολογία όσο και στην πνευματική στάση της.

Αξίζει τέλος να σημειώσουμε ότι πριν από τον Όμηρο δεν υπάρχει λογοτεχνία με την έννοια του γραπτού λόγου, αλλά αυτό δε σημαίνει σε καμία περίπτωση πως δεν υπάρχει και ποίηση, ηρωικό έπος, θρύλοι και τραγούδια για μεγάλα κατορθώματα, ήδη από τους Μυκηναϊκούς Χρόνους.

Αρχαία ελληνική λογοτεχνία: Το υπόβαθρο της ελληνικής λογοτεχνίας (Μέρος Α')

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

http://news.in.gr/culture/article/






























































































http://news.in.gr/culture/article

: Ο Όμηρος και το ομηρικό ζήτημα (Μέρος Α’)

Ο Όμηρος συγκαταλέγεται δικαίως στις μεγαλύτερες προσωπικότητες της παγκόσμιας λογοτεχνίας 

Όπως αναφέρθηκε και στο τέλος του προηγούμενου άρθρου μας (Το υπόβαθρο της ελληνικής λογοτεχνίας, Μέρος Β'), προπλάσματα των ομηρικών ποιημάτων υπήρχαν αιώνες πριν από τη γένεση της Ιλιάδας και της Οδύσσειας στην Ελλάδα και στα μικρασιατικά παράλια που είχαν αποικιστεί από Έλληνες.

Το ηρωικό έπος πριν από τον Όμηρο, η προομηρική ηρωική ποίηση, δεν ήταν ποίηση αποκρυσταλλωμένη διά παντός, ένα κείμενο έτοιμο εκ των προτέρων, που απλώς επαναλαμβανόταν, αλλά μια προφορική απαγγελία, ένα τραγούδι, ένας κόσμος προφορικής σύνθεσης, που ο προομηρικός αοιδός διαρκώς τροποποιούσε και αναμόρφωνε.

Σημείο καμπής στην ελληνική πνευματική ζωή αποτέλεσε ο αιώνας του Ομήρου —με σχετική βεβαιότητα, ο 8ος αιώνας π.Χ.—, καθώς απελευθέρωσε τις δυνάμεις που ήταν εγκλωβισμένες στους σκοτεινούς χρόνους και χάραξε μια νέα εξελικτική πορεία.

Μάλιστα, παρά το γεγονός ότι η εξέλιξη αυτή, ήδη από τους Αρχαϊκούς Χρόνους, ξεπέρασε τα σύνορα του πνευματικού κόσμου του έπους, ο Όμηρος παρέμεινε για τους Έλληνες κάθε εποχής, σε πολλούς και σημαντικούς τομείς του πνευματικού βίου τους, ο ζωογόνος αέρας, η πρωινή δροσιά, η ανεπιτήδευτη φυσικότητα.

Οι Έλληνες ήξεραν από στήθους μεγάλα τμήματα των ομηρικών επών και τα θεωρούσαν όχι μόνο σύμβολα του ηρωικού πνεύματος και της ενότητας του ελληνικού κόσμου, αλλά και πανάρχαιη πηγή ηθικής αγωγής.

Ο Όμηρος συγκαταλέγεται δικαίως στις μεγαλύτερες προσωπικότητες της παγκόσμιας λογοτεχνίας, καθώς τα έπη του αποτέλεσαν τη βάση της ελληνικής παιδείας και του ελληνικού πολιτισμού καθ’ όλη τη διάρκεια των Κλασικών Χρόνων, αλλά και τη ραχοκοκαλιά της ανθρωπιστικής παιδείας έως την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την περίοδο εξάπλωσης του χριστιανισμού.

Εξάλλου, τα ομηρικά έπη, είτε έμμεσα (μέσω της Αινειάδας του Βιργιλίου, η οποία είχε πλαστεί κατά τα πρότυπα της Ιλιάδας και της Οδύσσειας) είτε άμεσα (μέσω της αναβίωσής τους από τη βυζαντινή παιδεία και της μετέπειτα μετακένωσής τους στην Ιταλία από έλληνες λογίους), άσκησαν βαθιά επίδραση στον πολιτισμό της Ιταλικής Αναγέννησης, συνέβαλαν δε μέχρις ενός σημείου στη διαμόρφωση των ιδεών και των προτύπων της Δύσης στους Νεότερους Χρόνους.

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

in.gr

http://news.in.gr/culture/article

Ελένη Σικελιανού: Η δισέγγονη του Άγγελου μάγεψε την Λευκάδα

Επίσημη προσκεκλημένη του Δήμου Λευκάδας στην λαμπερή βραδιά των εγκαινίων του Μουσείου Άγγελου Σικελιανού ήταν η δισέγγονη του ποιητή, Ελένη Σικελιανού. Έφτασε από τις ΗΠΑ λίγη ώρα πριν ξεκινήσει η εκδήλωση.Η Ελένη Σικελιανού με τον Γιάννη Φαλκώνη

Γοήτευσε με την απλότητά της και την αύρα της. Καταχειροκροτήθηκε για την εμπνευσμένη ομιλία της, μιλώντας ως γνήσια απόγονος των Σικελιανών, για ιδανικά και αξίες πανανθρώπινες.

Ακολουθεί απόσπασμα της ομιλίας ενώ μπορείτε να την ακούσετε και στο βίντεο που ακολουθεί στο 39ο λεπτό.Η Ελένη Σικελιανού με τον κ. Φραγκιαδάκη της ΕΤΕ και τον Δήμαρχο Λευκάδας

Η κ. Σικελιανού συγκίνησε το κοινό μιλώντας για τα συναισθήματα που της γεννά η παρουσία της στο χώρο, το να στέκεται μπροστά από την φωτογραφία του προπάππου της που τόσο μοιάζει με τον πατέρα της. “Οι απόγονοι του Άγγελου μοιάζουν συχνά να προέρχονται από άλλο κόσμο και δεν είχαν πάντα εύκολες στιγμές. Γι’ αυτό είμαι πολύ περήφανη να μοιράζομαι τα επιτεύγματά τους μαζί σας απόψε“.



Η κ. Σικελιανού εξέφρασε τις ανησυχίες της για την κρίση που δεν είναι μόνο ελληνική, όπως τόνισε, αλλά είναι περιβαλλοντική, οικονομική, πολιτική, παγκόσμια. “Πως αντιμετωπίζουμε τέτοιους προκλητικούς καιρούς; Σε στιγμές κρίσης η τέχνη γίνεται πιο σημαντική από ποτέ επειδή η τέχνη είναι το κερί που τρεμοσβήνει, γύρω από το οποίο η ανθρώπινη ψυχή συναντάται, συγκεντρώνεται, πίνει και αναζωογονείται. Η παραγωγή της τέχνης, η λογοτεχνία, η ποίηση, αυτά είναι τα διαχρονικά σπουδαία πράγματα που πρέπει οι άνθρωποι να αποδείξουν στους εαυτούς τους από την εποχή των σπηλαίων μέχρι σήμερα. Ο προπάππους μου και η προγιαγιά μου είχανε ένα όραμα για την παγκόσμια ειρήνη μέσα από το μοίρασμα της τέχνης και της διανόησης. Όταν η επιδίωξη του προσωπικού κέρδους έχει αφεθεί ανεξέλεγκτη και απειλεί την ανθρωπιά μας είθε τα εγκαίνια αυτού του Μουσείου να μας παρακινήσουν να φτάσουμε στο υψηλότερο πολιτιστικό και κοινωνικό επίπεδο. Είθε να μας εμπνεύσουν να διαλογιστούμε για το πνεύμα του Άγγελου Σικελιανού και να σκεφτούμε τρόπους για να συμβάλλουμε καλύτερα στις κοινωνίες μας, να υποστηρίξουμε την τέχνη και την λογοτεχνία. Μερικές φορές η τέχνη μπορεί να μην μας κάνει να νιώθουμε άνετα αλλά αυτή είναι η δουλειά της, να αφυπνεί στην περιπλοκότητα του ιστού στον οποίο ζούμε.



Ελπίζω αυτό το μέρος να προσκαλεί νέους συγγραφείς να δημιουργούν και να μοιράζονται την τέχνη τους. Τιμούμε το όραμά τους για να γίνει δυνατή η τέχνη τους στο παρόν και στο μέλλον. Το ποίημα “Ιερά Οδός” ξεκινά με μια πληγή στην ψυχή, ένας πρωτόγονος πόνος για τον οποίο μέσα στους ανθρώπινους αιώνες ο φόρος της ψυχής δεν έχει ακόμη πληρωθεί. Και ακόμη ο ποιητής μέσα από την θεραπευτική γλώσσα της τέχνης αναζωογονεί τον εαυτό του, πίνει από την πλημμύρα του και βρίσκει ελπίδα. Αυτό είναι το δώρο της τέχνης σε εμάς”.



Φωτογραφίες και βίντεο: Θανάσης Κατωπόδης

https://www.mylefkada.gr/eidhseis/eleni-sikelianou-

Η λαμπρή τελετή των εγκαινίων του Μουσείου Άγγελου Σικελιανού στην Λευκάδα

Με μια λαμπρή τελετή εγκαινιάστηκε σήμερα το απόγευμα (6/10/2017) το Μουσείο Άγγελου Σικελιανού στη Λευκάδα. Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας παρέδωσε ένα κόσμημα στην Λευκάδα, ένα μοναδικό Μουσείο.

Η τελετή έλαβε χώρα στο επίσης αποκατεστημένο από την Εθνική Τράπεζα Κηποθέατρο «Άγγελος Σικελιανός», το οποίο είχε διαμορφωθεί κατάλληλα για τις ανάγκες των εγκαινίων, χάρις στην εργατικότητα των υπαλλήλων του Δήμου Λευκάδας.

Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο Αρχιμανδρίτης π. Ιωαννίκιος Ζαμπέλης που εκπροσώπησε τον Μητροπολίτη Λευκάδας και Ιθάκης, ο Υπουργός Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κ. Σταύρος Κοντονής, ο Περιφερειάρχης Ιονίων Νήσων κ. Θεόδωρος Γαλιατσάτος, ο Αντιπεριφερειάρχης Λευκάδας κ. Θεόδωρος Χαλικιάς, ο Βουλευτής Λευκάδας κ. Θανάσης Καββαδάς, ο Δήμαρχος Λευκάδας κ. Κωνσταντίνος Δρακονταειδής, ο Δήμαρχος Μεγανησίου κ. Παύλος Δάγλας, δημοτικοί και περιφεριακοί σύμβουλοι, ο Διευθύνων Σύμβουλος και στελέχη της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας, ο πρώην Βουλευτής κ. Ξενοφώντας Βεργίνης, οι πρ. Δημάρχοι Λευκάδας κ.κ. Βασίλης Φέτσης και Κώστας Αραβανής, εκπρόσωποι υπηρεσιών και φορέων, άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, η ομάδα των επιστημόνων που δημιούργησε το Μουσείο, δωρητές του Μουσείου, πολίτες της Λευκάδας και η δισέγγονη του Άγγελου Σικελιανού κ. Heleni Sikelianos.

Την εκδήλωση παρουσίασε ο ηθοποιός Δημήτρης Βερύκιος που καθήλωσε το κοινό με την απαγγελία των ποιημάτων του Άγγελου Σικελιανού στην αρχή και το τέλος της εκδήλωσης.

Ο Αρχιμανδρίτης π. Ιωαννίκιος Ζαμπέλης τέλεσε τον αγιασμό και στην συνέχεια ο Υπουργός Δικαιοσύνης και ο Δήμαρχος Λευκάδας έκοψαν την κορδέλα, εγκαινιάζοντας και επισήμως το Μουσείο του Άγγελου Σικελιανού.

Ο Δήμαρχος Λευκάδας ανέβηκε στο βήμα και καλωσόρισε τους προσκεκλημένους στην γενέτειρα του Άγγελου Σικελιανού. “Σε αυτό το Μουσείο χτυπά η καρδιά της Ελλάδας, σε αυτό το Μουσείο χτυπά η καρδιά της Λευκάδας. Φιλοδοξούμε και ελπίζουμε να γίνει πόλος έλξης επισκεπτών που θα σκύψουν μέσα στο λόγο του ποιητή για να μάθουν αλλά και να εμπνευστούν. Φιλοδοξούμε να το μεταμορφώσουμε σε κύτταρο πολιτισμού, σε κύτταρο συνάντησης και προβληματισμού“. Απηύθυνε κάλεσμα για σύμπραξη όλων των δυνάμεων του πολιτισμού ζητώντας συμμετοχή, συνέργεια και δράση και τόνισε ότι “η ευθύνη της λειτουργίας του Μουσείου είναι βαριά, είναι δυσκολότερη και από την δημιουργία του“.

Ο κ. Κώστας Δρακονταειδής ευχαρίστησε ονομαστικά τους ανθρώπους που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο για την δημιουργία αυτού του Μουσείου. Τον πρ. Βουλευτή Λευκάδας κ. Ξενοφώντα Βεργίνη, που είχε αποστείλει προσωπική επιστολή στον τότε Πρόεδρο της Εθνικής Τράπεζας κ. Αράπογλου, ο οποίος ένα χρόνο μετά έδωσε την συναίνεσή του για την αγορά και αποκατάσταση της οικίας Σικελιανού. Τους πρ. Δημάρχους Λευκάδας κ.κ. Βασίλη Φέτση και Κώστα Αραβανή καθώς και τους τότε Αντιδημάρχους και υπηρεσιακούς παράγοντες που συνέβαλαν στο να προχωρήσει η διαδικασία υλοποίησης με πρώτο βήμα της αγορά της οικίας στις 12/12/2008.

Ανέφερε τις δυσκολίες που ανέκυψαν από την οικονομική κρίση ανατρέχοντας στο καλοκαίρι του 2014 που το έργο κινδύνευσε να ναυαγήσει. “Καταφέραμε ΕΤΕ και Δήμος να σωθεί. Έτσι φτάσαμε να ξεκινήσει αρχές του 2015. Κι όχι μόνο σώθηκε αλλά η ΕΤΕ μετά από πρότασή μας, και ευχαριστώ γι’ αυτό προσωπικά τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΕΤΕ κ. Φραγκιαδάκη Λεωνίδα, ανέλαβε την άνοιξη του 2017 να επισκευάσει και το Κηποθέατρο “Άγγελος Σικελιανός”. Επίσης, ευχαρίστησε τους δωρητές Μουσεία, Ιδρύματα και φυσικά πρόσωπα που χωρίς τις δωρεές του δεν θα μπορούσε να στηθεί το Μουσείο. Τους επιστήμονες που εργάστηκαν για το Μουσείο εξαίροντας τον επαγγελματισμό τους και ιδιαίτερα τον κ. Τζώνο και την κ. Σκαλτσά. Τον Αντιδήμαρχο κ. Θανάση Περδικάρη και τον Αντιπρόεδρο του Πνευματικού Κέντρου κ. Σπύρο Αρβανίτη, υπηρεσιακούς παράγοντες και όλους τους εργαζομένους του Δήμου Λευκάδας για την δουλειά που προσέφεραν. Το μεγαλύτερο ευχαριστώ εξέφρασε προς τον μεγάλο δωρητή, την Εθνική Τράπεζα, τους Διευθυντές και τα στελέχη της, τότε και τώρα, για την εξαιρετική συνεργασία που είχαν. Ιδιαίτερες ευχαριστίες απηύθυνε στον βοηθό Γενικό Διευθυντή Ακίνητης Περιουσίας κ. Φράγκου Γεώργιο και την συνεργάτιδά του κ. Ντάτση Χριστίνα για τις αμέτρητες ώρες συνεργασίας προκειμένου να επιταχυνθούν οι διαδικασίες. Τέλος, ευχαρίστησε την δισέγγονη του Άγγελου Σικελιανού, Ελένη Σικελιανού, για το μακρύ ταξίδι της από την Αμερική προκειμένου να παραβρεθεί στην εκδήλωση.

Στη συνέχεια ανέβηκε στο βήμα ο Διευθύνων Σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας κ. Φραγκιαδάκης Λεωνίδας ο οποίος μεταξύ άλλων ανέφερε: “Σήμερα παραδίδουμε ένα έργο αξίας πάνω από 1,6 εκατομμύρια ευρώ στην τοπική κοινωνία. Η πρωτοβουλία που μας οδήγησε σήμερα εδώ ανήκει στον Τάκη Αράπογλου, τον τότε πρόεδρο και Δ/ντα Σύμβουλο της Τράπεζας, ο οποίος αποφάσισε τότε να στηρίξει την ανάπτυξη της ιστορικής και ποιητικής κληρονομιάς που άφησε πίσω του ο Άγγελος Σικελιανός. (…) Τα σημερινά εγκαίνια είναι αποτέλεσμα της δουλειάς πολλών και αξιόλογων ανθρώπων, οι οποίοι έφεραν σε πέρας τόσο το κομμάτι της αποκατάστασης της οικίας όσο και το μουσειολογικό κομμάτι, με αποτέλεσμα το Μουσείο που παραδίδουμε σήμερα να ανήκει στις βέλτιστες πρακτικές πανευρωπαϊκά. (…) Ευελπιστούμε πως με την παράδοση του έργου στο Δήμο Λευκάδας συμβάλλουμε στην επιπλέον ανάδειξη της Λευκάδας στους Έλληνες και τους ξένους επισκέπτες. (…) Ευχόμαστε η τοπική κοινωνία να διατηρήσει αλλά και να προβεί σε περαιτέρω ενέργειες ανάδειξης του σημαντικού αυτού έργου ώστε να διαδοθεί η παρακαταθήκη του Άγγελου Σικελιανού στις νεότερες γενιές και να έχουμε βοηθήσει έτσι και εμείς στη διαχρονική επιβίωση του έργου του”.

Ο Δήμαρχος Λευκάδας χάρισε μεταξύ άλλων στον κ. Φραγκιαδάκη και ένα λευκαδίτικο κέντημα με την περίφημη καρσάνικη βελονιά.Ο Υπουργός Δικαιοσύνης κ. Σταύρος Κοντονής με τον Αρχιμανδρίτη π. Ιωαννίκιο Ζαμπέλη

Στη συνέχεια ακολούθησε η ομιλία του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κ. Σταύρου Κοντονή, που εκπροσώπησε τον πρωθυπουργό κ. Αλέξη Τσίπρα. Ο Ζακυνθινός Υπουργός έκανε μια σύντομη μνεία στη συμβολή των Επτανησίων στην πολιτική και πνευματική συγκρότηση του ελληνικού έθνους καθώς “ήταν αυτοί που μεταλαμπάδευσαν με ουσιώδη τρόπο τις πολιτικές ιδέες της δύσης, την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό στον γενέθλιο τόπο μας, στα Επτάνησα“, όπως τόνισε. Αναφέρθηκε στο έργο του ποιητή και υπογράμμισε την παρακαταθήκη που αφήνει για το μέλλον μας με τη ζωή και το έργο του.

“Από σήμερα οι πολίτες της Λευκάδας αλλά και όλης της χώρας μπορούν να είναι περήφανοι, να “ηχήσουν τις σάλπιγγες” (όπως προέτρεπε ο μέγας ποιητής σε μια κομβική στιγμή της ελληνικής ιστορίας στην κηδεία του Παλαμά μέσα στα πικρά χρόνια της Κατοχής), για να διατρανώσουν την ίδρυση του σπουδαίου αυτού Μουσείου το οποίο ήδη συγκεντρώνει επάνω του τα βλέμματα όλου του κόσμου. Μπορούμε όλοι μας να είμαστε περήφανοι για την ιστορική μας μνήμη, αρκεί να την αντιμετωπίζουμε με την δέουσα υπευθυνότητα. Ας της φερθούμε με σεβασμό, αλήθεια και ευθυκρισία. Θα μας ανταμείψει με το σημαντικότερο εφόδιο της ζωής, την αυτογνωσία. Με αυτό σαν όπλο, ατομικό και κοινωνικό, το μέλλον είναι στα χέρια μας ώστε να το πλάσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για χάρη των επόμενων γενεών, για χάρη της Ελλάδας, της πατρίδας μας“, είπε κλείνοντας την ομιλία του.

Η δισέγγονη του Άγγελου Σικελιανού, κ. Heleni Sikelianos, χαιρέτισε τους προσκεκλημένους στην ελληνική γλώσσα αλλά ανέπτυξε την εμπνευσμένη ομιλία της στην αγγλική γλώσσα καθώς όπως είπε τα ελληνικά τώρα τα μαθαίνει. Η κ. Σικελιανού συγκίνησε το κοινό μιλώντας για τα συναισθήματα που της γεννά η παρουσία της στο χώρο, το να στέκεται μπροστά από την φωτογραφία του προπάππου της που τόσο μοιάζει με τον πατέρα της. “Οι απόγονοι του Άγγελου μοιάζουν συχνά να προέρχονται από άλλο κόσμο και δεν είχαν πάντα εύκολες στιγμές. Γι’ αυτό είμαι πολύ περήφανη να μοιράζομαι τα επιτεύγματά τους μαζί σας απόψε“.Η Ελένη Σικελιανού εντυπωσίασε με την απλότητά της και την εμπνευσμένη ομιλία της.

Η κ. Σικελιανού εξέφρασε τις ανησυχίες της για την κρίση που δεν είναι μόνο ελληνική, όπως τόνισε, αλλά είναι περιβαλλοντική, οικονομική, πολιτική, παγκόσμια. “Πως αντιμετωπίζουμε τέτοιους προκλητικούς καιρούς; Σε στιγμές κρίσης η τέχνη γίνεται πιο σημαντική από ποτέ επειδή η τέχνη είναι το κερί που τρεμοσβήνει, γύρω από το οποίο η ανθρώπινη ψυχή συναντάται, συγκεντρώνεται, πίνει και αναζωογονείται. Η παραγωγή της τέχνης, η λογοτεχνία, η ποίηση, αυτά είναι τα διαχρονικά σπουδαία πράγματα που πρέπει οι άνθρωποι να αποδείξουν στους εαυτούς τους από την εποχή των σπηλαίων μέχρι σήμερα. Ο προπάππους μου και η προγιαγιά μου είχανε ένα όραμα για την παγκόσμια ειρήνη μέσα από το μοίρασμα της τέχνης και της διανόησης. Όταν η επιδίωξη του προσωπικού κέρδους έχει αφεθεί ανεξέλεγκτη και απειλεί την ανθρωπιά μας είθε τα εγκαίνια αυτού του Μουσείου να μας παρακινήσουν να φτάσουμε στο υψηλότερο πολιτιστικό και κοινωνικό επίπεδο. Είθε να μας εμπνεύσουν να διαλογιστούμε για το πνεύμα του Άγγελου Σικελιανού και να σκεφτούμε τρόπους για να συμβάλλουμε καλύτερα στις κοινωνίες μας, να υποστηρίξουμε την τέχνη και την λογοτεχνία. Μερικές φορές η τέχνη μπορεί να μην μας κάνει να νιώθουμε άνετα αλλά αυτή είναι η δουλειά της, να αφυπνεί στην περιπλοκότητα του ιστού στον οποίο ζούμε.

Ελπίζω αυτό το μέρος να προσκαλεί νέους συγγραφείς να δημιουργούν και να μοιράζονται την τέχνη τους. Τιμούμε το όραμά τους για να γίνει δυνατή η τέχνη τους στο παρόν και στο μέλλον. Το ποίημα “Ιερά Οδός” ξεκινά με μια πληγή στην ψυχή, ένας πρωτόγονος πόνος για τον οποίο μέσα στους ανθρώπινους αιώνες ο φόρος της ψυχής δεν έχει ακόμη πληρωθεί. Και ακόμη ο ποιητής μέσα από την θεραπευτική γλώσσα της τέχνης αναζωογονεί τον εαυτό του, πίνει από την πλημμύρα του και βρίσκει ελπίδα. Αυτό είναι το δώρο της τέχνης σε εμάς”.

Η δισέγγονη του Άγγελου Σικελιανού καταχειροκροτήθηκε από το κοινό που μαγεύτηκε από τα λόγια και την αύρα της και είπε ότι ελπίζει να είναι συχνότερα εδώ.

Μετά ακολούθησε το μουσικό μέρος της εκδήλωσης. Η Φιλαρμονική Εταιρία Λευκάδας υπό την Διεύθυνση του Αρχιμουσικού κ. Κώστα Μεσσήνη απέδωσε μουσικές του Μάνου Χατζιδάκι και έπαιξε το “Πνευματικό Εμβατήριο” του Σικελιανού, σε μελοποίηση του Μίκη Θεοδωράκη, με την συνοδεία του βαρύτονου Παντελή Κοντού.

Την ιστορική αυτή εκδήλωση έκλεισε η Αγιομαυρίτικη Παρέα με τις επτανησιακές καντάδες της.

Ειρήνη Βονιτσάνου

Δείτε περισσότερα για το Μουσείο “Αγγελος Σικελιανός” [εδώ], [εδώ] και [εδώ].

https://www.mylefkada.gr/